Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Google books. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Google books. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Το βιβλίο και ο υπολογιστής

Το βιβλίο και ο υπολογιστής
ΣΤ. Ν. ΑΛΑΧΙΩΤΗΣ
Η γραφή είναι αναμφίβολα μια από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις του Ηomo sapiens, επίτευγμα που συνέβη 5.000 χρόνια πριν στην αρχαία Σουμερία, στη Μεσοποταμία. Η εξέλιξη της αξιοποίησής της πέρασε από πολλούς δρόμους και έφθασε σ΄ ένα σταυροδρόμι στις μέρες μας, με το χαρτί/βιβλίο και τον υπολογιστή να προκαλούν τον «διαβάτη» της γραφής και της ανάγνωσης.

Ο κάθε δρόμος έχει πολλά πλεονεκτήματα, αλλά και μειονεκτήματα, γεγονός που έχει ανοίξει μια μεγάλη συζήτηση πάνω από αυτό το σταυροδρόμι. Πολλοί ήδη υποστηρίζουν ότι το χειρόγραφο και το έντυπο βιβλίο ίσως μετατραπούν σύντομα σε μουσειακά είδη. Αυτή η μορφή γραφής δηλαδή που έφερε τον πολιτισμό μας ως εδώ τον οδηγεί στο σημείο να σκέφτεται να την καταργήσει; Αναμφίβολα το πέρασμα στον δρόμο του υπολογιστή είναι ελκυστικό, περισσότερο για τους νέους, και παρέχει πολλές διευκολύνσεις· ενέχει ωστόσο και μερικές παγίδες.

Ο υπολογιστής παίζει σημαντικό ρόλο στη μάθηση, ακόμη και παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες· όπως και στη γρήγορη διαχείριση της άπειρης πληροφορίας της εποχής μας και των συναφών μέσων επικοινωνίας και κοινωνικής δικτύωσης (ιστοσελίδες, ηλεκτρονικά μηνύματα, Facebook, Μyspace, Τwitter κ.ά.). Μήπως όμως μας οδηγεί σε μια ηλεκτρονική μοναξιά; Με τον δρόμο αυτόν αναμφίβολα υποβαθμίζεται η καλλιέργεια της κοινωνικής δεξιότητας, που εμφανίστηκε από τις πρώτες εξελικτικά ως εγγενής ικανότητα και συμβάλλει στη μορφοποίηση του εγκεφάλου μας.

Υποστηρίζεται επίσης ότι με την υπέρμετρη και κυρίαρχη χρήση της ηλεκτρονικής γραφής δεν αναπτύσσεται σωστά η μάθηση της γλώσσας· γι΄ αυτό ακόμη και πολύ καλοί μαθητές/φοιτητές κάνουν σοβαρά ορθογραφικά λάθη· φτωχαίνει ακόμη το λεξιλόγιό τους και οδηγεί πολλούς νέους να επικοινωνούν συνθηματικά, να μην κατανοούν πλήρως μιαν αφήγηση και να χάνουν την αυτοπεποίθησή τους. Πολλοί νέοι έχουν σήμερα και πρόβλημα γραπτής έκφρασης, δεν μπορούν να αναπτύξουν, να οργανώσουν και να συστηματοποιήσουν τις σκέψεις τους, ενώ επηρεάζεται ακόμη και ο γραφικός τους χαρακτήρας. Η κατάχρηση του υπολογιστή βρέθηκε επίσης να σχετίζεται με όχι ικανοποιητικές επιδόσεις και στα μαθηματικά.

Από την άλλη μεριά, η σχέση με το χαρτί και το βιβλίο ενέχει μιαν αμεσότητα με τον χρήστη, μια περισσότερο προσωπική σχέση, που έχει σημασία για τη συστηματοποιημένη οργάνωση της σκέψης. Δεν πρόκειται όμως για μια ρομαντική εκδοχή του θέματος, καθώς το χαρτί και το μολύβι, το έντυπο βιβλίο, φαντάζει πια παραδοσιακό, ενώ ο ηλεκτρονικός αλφαβητισμός γοητεύει, όπως συμβαίνει με κάθε νεωτερισμό. Πρόκειται περισσότερο για το διπλό δίλημμα ποιο από τα δύο και σε ποιον βαθμό βρίσκεται σε περισσότερη αρμονία με τη φύση μας, και ποιο θα προκαλέσει μεγαλύτερη πρόοδο.

Υπό το πρίσμα αυτό υποστηρίζεται ότι η γραφή με το μολύβι και η ανάγνωση με το βιβλίο στις μικρές ηλικίες συμβάλλουν περισσότερο στη συστηματοποιημένη και σφαιρικότερη εξάσκηση του εγκεφάλου, σε σχέση με τη διάχυτη πληροφορία του υπολογιστή· όπως και στην ενδυνάμωση της μνήμης· εξακολουθεί δε να αποτελεί ικανότερο εργαλείο της καλλιέργειας μιας άλλης εγγενούς ικανότητας, της πρώτης που εμφανίστηκε κατά την εξέλιξή μας, της τεχνολογικής, η οποία λειτουργεί υποστρωματικά για την ανάπτυξη της κοινωνικής δεξιότητας, μετά της γλωσσικής, ακόμη και της αριθμητικής/θεωρητικής μετέπειτα, που εμφανίστηκε στην Παλαιολιθική εποχή. Η σημασία τέτοιων απόψεων ενισχύεται από τα πορίσματα νευροαπεικονιστικών μελετών του εγκεφάλου, κατά τα οποία βραχύχρονη εκπαίδευση στην ανάγνωση και στη γραφή ενεργοποιεί μια περιοχή του βρεγματικού λοβού.

Εχοντας λοιπόν μια τέτοια εικόνα πάνωαπό το εν λόγω σταυροδρόμι, με το χαρτί να χαϊδεύεται σαν μετάξι στο χέρι μας και τη φανταχτερή οθόνη του υπολογιστή, που μπορεί να σηκώσει τις πληροφορίες σχεδόν όλης της Γης, σαν έναν σύγχρονο Ατλαντα, πολλά παιδιά παρασύρονται εύκολα στην απόφαση να παραδοθούν στα χέρια αυτού του Ατλαντα. Οσον αφορά όμως τους μεγάλους που πέρασαν και από τον δρόμο του «μεταξιού»-μολυβιού, ο δρόμος του Ατλαντα δεν ήταν μονόδρομος. Για τα μικρά παιδιά ωστόσο, τους μαθητές, οι οποίοι πρέπει να ασκούν τον εγκέφαλό τους σφαιρικά, υπάρχει πρόβλημα. Εδώ βρίσκεται όμως και ο ρόλος των μεγάλων, που θα πρέπει να καθοδηγούν τους μαθητές με την κατάλληλη πυξίδα και με μέτρο, με τη σωστή ξενάγηση σε όλους τους δρόμους του συζητούμενου σταυροδρομιού.

Οπως συμβαίνει βέβαια, η αλήθεια δεν είναι ούτε μαύρη ούτε άσπρη· δεν είναι μόνο με το μολύβι, ούτε μόνο με τον υπολογιστή. Ο ηλεκτρονικός αλφαβητισμός πρέπει να καλλιεργείται στα σχολεία· όχι όμως σε υπερθετικό βαθμό, οδηγώντας τον σε υπερβολή, σε «μονοκαλλιέργεια». Το έντυπο εκπαιδευτικό υλικό στα σχολεία, αλλά και στο σπίτι/οικογένεια, θα πρέπει να βρίσκεται σε μια αρμονική συμβίωση με το ηλεκτρονικό και να διασχίσει οριζόντια-διαθεματικά τη σχολική γνώση· όπως ισχύει από το 2003 με το δυνητικά βελτιούμενο νέο παιδαγωγικό-εκπαιδευτικό σύστημα της υποχρεωτικής εκπαίδευσης· διαφορετικά θα επέλθει διαζύγιο υπέρ του υπολογιστή και θα το πληρώσουν τα μικρά παιδιά.

Ο κ. Σταμάτης Ν. Αλαχιώτης είναι καθηγητής Γενετικής.

25/12/2009

Γουτεμβέργιος εναντίον Google

Γουτεμβέργιος εναντίον Google
Της ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΜΠΟΥΜΠΟΥΚΑ
Πεντέμισι αιώνες μετά την ανακάλυψη της τυπογραφίας, ο Γουτεμβέργιος βρίσκεται αντιμέτωπος με την Google. Η μεγαλύτερη μηχανή αναζήτησης του Διαδικτύου στήνει τα τελευταία χρόνια μια βιβλιοθήκη αντάξια του μεγέθους της, κάνοντας τους επικριτές της -κυρίως από την δική μας πλευρά του Ατλαντικού- να μιλούν για πολιτισμικό και τεχνολογικό ιμπεριαλισμό.
Μέσα στο 2010 αρκετοί έλληνες εκδότες θα διαθέσουν τίτλους τους και σε ψηφιακή μορφή. *Την περασμένη εβδομάδα η γαλλική Δικαιοσύνη απαγόρευσε στην Google να συνεχίσει την ψηφιοποίηση των γαλλικών βιβλίων χωρίς έγκριση των εκδοτών (μετά από προσφυγή ενός εξ αυτών) και της επέβαλε πρόστιμο 300.000 ευρώ. Το δικαστήριο έκρινε πως η δημοσίευση έστω και αποσπάσμάτων των βιβλίων αποτελεί «παραβίαση πνευματικής ιδιοκτησίας». Βέβαια η ψηφιοποίηση συνεχίζεται για εκατομμύρια άλλα βιβλία ανά τον κόσμο.
Αλλαγές στην εκδοτική βιομηχανία
Οι έλληνες εκδότες δεν δείχνουν τόσο ανήσυχοι, και μάλλον καλύπτονται από τις σχετικές διαπραγματεύσεις των ευρωπαίων ομολόγων τους. Ετοιμάζονται, όμως, κι αυτοί σταδιακά για τις αλλαγές που επιφέρει η τεχνολογία στην εκδοτική βιομηχανία. Τους τελευταίους μήνες κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά οι πρώτες συσκευές ανάγνωσης βιβλίων σε ψηφιακή μορφή (που χωρούν εκατοντάδες βιβλία και κοστίζουν 240-330 ευρώ).
*Στο μεταξύ, όμως, έχουν να αντιμετωπίσουν ένα δίλημμα: αν θα δεχτούν ή θα απορρίψουν τον διακανονισμό της Google, μια συμφωνία που η εταιρεία έχει προτείνει στους εκδότες όλου του κόσμου για να τους συμπεριλάβει στη Βιβλιοθήκη της (για λογαρισμό της οποίας έχουν ήδη ψηφιοποιηθεί πάνω από δέκα εκατομμύρια βιβλία).
Βάσει αυτής -όπως έχει διαμορφωθεί ύστερα από ορισμένες τροποποιήσεις- οι κάτοχοι πνευματικών δικαιωμάτων που θα δεχτούν να διαθέτουν τα βιβλία τους για ανάγνωση μέσω της βιβλιοθήκης της, θα εισπράττουν το 63% των διαφημιστικών εσόδων από τις καταχωρίσεις που θα φιλοξενεί η εταιρεία δίπλα στα βιβλία. Για τα «ορφανά» βιβλία, δηλαδή αυτά που μετά την πάροδο ορισμένων ετών από την συγγραφή τους δεν ανήκουν σε κανέναν, η Google θα τα διαθέτει ελεύθερα και θα κρατάει όλα τα έσοδα.
*Οι τροποποιήσεις στον διακανονισμό επήλθαν κυρίως μετά την αγωγή των αμερικανών εκδοτών κατά της Google το 2005, που ακόμα εκδικάζεται. Οι ευρωπαίοι συνάδελφοί τους, μαζί με τους βιβλιοπώλες και λοιπούς εμπλεκόμενους φορείς, άσκησαν πιέσεις μέσω της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Παραμένουν, όμως, αδιευκρίνιστα κάποια σημεία, όπως το πώς θα τιμολογούνται τα βιβλία που θα περιληφθούν τελικά στη Βιβλιοθήκη της Google και με βάση ποιους ηλεκτρονικούς καταλόγους θα κρίνεται ποιο έργο προστατεύται από τη νομοθεσία περί πνευματικών δικαιωμάτων.
Σε ό,τι αφορά τον ίδιο τον διακανονισμό, με την τελευταία τροποποίησή του «εκπληρώνει κυρίως τα αιτήματα των ευρωπαίων εκδοτών, τα οποία εκφράστηκαν ως ένσταση στον αρχικό διακανονισμό», διαπιστώνει ο εκδότης Α. Καστανιώτης. Ωστόσο, δεν φαίνεται να ενδιαφέρει τους έλληνες εκδότες, ορισμένοι εκ των οποίων έχουν ήδη απαντήσει αρνητικά.
*Στις αρχές του μήνα πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο το συνέδριο «Futurebooks» για το μέλλον των ψηφιακών βιβλίων, όπου ο εκπρόσωπος της Google ανέπτυξε ένα σχέδιο που υπερβαίνει το εγχείρημα της βιβλιοθήκης:
«Εκτός από τα Google Books για το 2010 ετοιμάζουν την υπηρεσία Google Editions, η οποία δίνει σε εκδότες και βιβλιοπώλες τη δυνατότητα να βάζουν τα βιβλία τους στο Διαδίκτυο και να τα πουλάνε οι ίδιοι ή μέσω της Google», αναφέρει ο Γ. Ματσιώτας, τεχνικός προϊστάμενος των εκδόσεων Πατάκη, ο οποίος παρέστη στο συνέδριο. «Τους ενδιαφέρουν κυρίως μη αγγλόφωνες χώρες, π.χ. οι αραβόφωνες, όπου αυξάνεται η διείσδυση των ευρυζωνικών υπηρεσιών, αλλά δεν υπάρχουν διαδικτυακές υπηρεσίες για βιβλία».
Παρών στο συνέδριο και ο Α. Καστανιώτης, αναφέρει πως συζητήθηκαν ζητήματα που απασχολούν ιδιαίτερα την εκδοτική βιομηχανία, όπως «η τιμή που πρέπει να έχει το ψηφιακό βιβλίο, το αν πρέπει να το προσφέρουμε κλειδωμένο ή όχι, ο ρόλος που θα παίξουν τα βιβλιοπωλεία στο μέλλον».
Ο φόβος της «πειρατείας»
*Αυτό που διερευνάται από πολλούς είναι η προστασία των ψηφιακών βιβλίων από αντιγραφή και πειρατεία ώστε να μην συμβεί ό,τι και με τη μουσική βιομηχανία. «Προσπαθούμε να εξασφαλίσουμε στον πελάτη το να μπορεί να μεταφέρει ένα βιβλίο από μια συσκευή σε άλλη, να το κάνει copy-paste, γενικά να είναι ευχαριστημένος με τις χρήσεις του ώστε να μην οδηγηθούμε πάλι στην πειρατεία», εξηγεί ο Γ. Ματσιώτας.
*Το ενδεχόμενο πειρατείας ανησυχεί και τους συγγραφείς, αναφέρει ο Α. Μαχαίρας, αρμόδιος για τα ebooks των εκδόσεων Λιβάνη. «Σκέφτονται τι θα γίνει αν αρχίσουν οι χάκερ ή άλλοι να αντιγράφουν βιβλία. Αυτό είναι βέβαια και δική μας ανησυχία. Αλλά πιστεύω πως δεν θα μπει εύκολα κάποιος στον κόπο να αντιγράψει ένα βιβλίο, που δεν καταναλώνεται εύκολα σε δύο λεπτά όπως ένα τραγούδι. Εμείς επιτρέπουμε μέχρι μία αντιγραφή του ψηφιακού βιβλίου, αλλά εξετάζουμε και το ενδεχόμενο να επιτραπεί και μια τρίτη».

25/12/2009

Η Google ξαναχτυπά

Οι χρήστες της ηλεκρονικής βιβλιοθήκης της Google μπορούν να κατεβάζουν και να εκτυπώνουν ολόκληρα τα διαθέσιμα βιβλία που δεν καλύπτονται από πνευματικά δικαιώματα. Δεκάδες κλασσικοί τόμοι, όπως η Κόλαση του Δάντη και οι μύθοι του Αισώπου, διατίθενται ως αρχεία .pdf.
Μέχρι σήμερα, οι χρήστες του Google Book Search μπορούσαν να αναζητούν λέξεις-κλειδιά σε χιλιάδες βιβλία και να διαβάσουν ορισμένα από αυτά στην οθόνη.
Η υπηρεσία για το κατέβασμα ολόκληρων κειμένων δεν περιλαμβάνει βιβλία για τα οποία ισχύει copyright. Για τους τίτλους αυτούς είναι διαθέσιμα μόνο βιβλιογραφικά στοιχεία και τα αποσπάσματα γύρω από τις λέξεις-κλειδιά.
Αν και στο Διαδίκτυο υπάρχουν ήδη πρωτοβουλίες για τη διάθεση ολόκληρων βιβλίων -όπως το Πρόγραμμα Gutenberg-, οι υπηρεσίες αυτές συνήθως προσφέρουν τους τόμους ως αρχεία απλού κειμένου, και όχι σε μορφή που μπορεί να εκτυπωθεί άμεσα.
Η Google συνεχίζει την ψηφιοποίηση εκατομμυρίων βιβλίων, παρά τις αντιδράσεις εκδοτών και συγγραφέων για παραβίαση της πνευματικής τους ιδιοκτησίας.
Στο πρόγραμμα συμμετέχουν τα πανεπιστήμια του Χάρβαρντ, του Στάνφορντ, του Μίσιγκαν, της Καλιφόρνια και της Οξφόρδης, η Δημόσια Βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης και η Βιβλιοθήκη του Κονγκρέσου.

Δείτε για παράδειγμα Τα έργα του Αριστοτέλη ή του Δημοσθένη
Μήπως κάποιος ζαλίστηκε από την υπερβολική ταχύτητα;