Ποιους ενοχλεί η περιβαλλοντική εκπαίδευση;

Η υπόθεση των κλειστών Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης αναδεικνύει τις προτεραιότητες της κυβέρνησης. Σίγουρα προτεραιότητα της κυβέρνησης δεν είναι η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, η οποία προφανώς θεωρείται «πάρεργο», περιττή πολυτέλεια από μια κυβέρνηση που στις προεκλογικές της εξαγγελίες έταζε «πράσινη» ανάπτυξη και άλλα παρόμοια.

Είναι όμως περιττή πολυτέλεια η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στην εποχή της λειψυδρίας, των καταστροφικών πυρκαγιών και της κλιματικής αλλαγής; Πρέπει μήπως να περιμένουμε την …έλευση του σοσιαλισμού (!) για να κάνουμε Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, όπως σοβαρά – σοβαρά διατείνονται ορισμένοι; Και μέχρι τότε να ζούμε μέσα στα σκουπίδια και το νέφος, να σπαταλάμε πόρους, να ζούμε σε πόλεις πηγμένες στο τσιμέντο και τα ΙΧ δίχως ίχνος πράσινου; Γιατί μπορεί να είναι σε μεγάλο βαθμό ζήτημα πολιτικών αποφάσεων όλα αυτά, αλλά υπάρχουν και ζητήματα οικολογικής συνείδησης και τρόπου ζωής που επηρεάζουν και τις πολιτικές αποφάσεις.
Θυμίζει το κλασικό ερώτημα «η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα;».

Κι όμως, τα κινήματα των πολιτών για πράσινο, ποδηλατόδρομους, ελεύθερους χώρους, προστασία της φύσης και των δικαιωμάτων αλλάζουν καθημερινά την πόλη και την κοινωνία. Αλλάζουν συνειδήσεις, διεκδικούν δικαιώματα και χώρους και την εφαρμογή ιδεών, βοηθώντας την ωρίμανση της σκέψης της τοπικής κοινωνίας. Τα Χανιά ήταν η πρώτη πόλη της Κρήτης που στράφηκε στην ανακύκλωση, κι αυτό δεν ήταν απόφαση πολιτική από τα πάνω, ήταν πρώτα απ’ όλα διεκδίκηση του οικολογικού κινήματος που ξεπήδησε από την υπόθεση του Κουρουπητού. Η πολιτική απόφαση του Δήμου ήρθε ως αποτέλεσμα χρόνων πίεσης και διεκδίκησης. Είναι σημαντικός λοιπόν ο ρόλος των ενεργών πολιτών που διαθέτουν κριτική σκέψη, που οργανώνονται δημοκρατικά και διεκδικούν συστηματικά μια ιδέα, ένα δικαίωμα.

Σε αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση δουλεύει η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, στην κατεύθυνση της δημιουργίας ενεργών πολιτών που διαθέτουν κριτική σκέψη, που ερευνούν, συζητάνε, οργανώνονται και διεκδικούν, αλλάζοντας την κοινωνία, τον τόπο όπου ζουν.

Κι αποδεικνύεται, με τη φετινή περιπέτεια της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, ότι 18 χρόνια μετά την επίσημη αναγνώρισή της από την Πολιτεία στην Ελλάδα, παραμένει ριζοσπαστική κι επικίνδυνη για ένα σύστημα που απεχθάνεται τα κινήματα και τους ενεργούς πολίτες, για ένα σύστημα που προτιμά την παπαγαλία από την κριτική σκέψη, για ένα σύστημα που καθηλώνει τους μαθητές σε μια καρέκλα για έξι ή οχτώ ώρες καθημερινά, ενώ η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση τους καλεί να βγουν από τους τέσσερις τοίχους της τάξης, να περάσουν τα κάγκελα της αυλής, να πάνε στο γειτονικό πάρκο, στη γειτονιά, στη λίμνη και το ποτάμι, να μιλήσουν με ειδικούς και μη ειδικούς, να ακούσουν διαφορετικές γνώμες, να ψάξουν κι άλλες πηγές πληροφόρησης εκτός από το επίσημα εγκεκριμένο άνωθεν σχολικό βιβλίο. Όταν η κυρίαρχη παιδαγωγική καλεί τους μαθητές να μη μιλάνε, η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση τους ζητάει να εκφραστούν, να πουν τη γνώμη τους, να συζητήσουν.

Σε ένα σχολείο που κυριαρχούν οι εξετάσεις και η αποθέωση της αποθήκευσης ολοένα και περισσότερων γνώσεων, η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση παραμένει επικίνδυνη αποδεικνύοντας έμπρακτα ότι μπορεί να υπάρχει γνώση χωρίς βαθμολογίες κι εξετάσεις, ότι η μάθηση μπορεί να είναι παιχνίδι, χαρά, δημιουργία.

Καμιά ολοκληρωτική σκέψη δεν μπορεί να το δεχτεί αυτό. Εκείνοι που θέλουν να ελέγχουν τους πολίτες, να τους άγουν και να τους φέρουν αναπαράγοντας τη δική τους εξουσία επάνω τους, δε θέλουν κριτική σκέψη, δε θέλουν ενεργούς πολίτες, θέλουν αυστηρή πειθαρχία, θέλουν την παραμικρή χαρά κι επιβράβευση να είναι αποτέλεσμα πόνου και καταναγκασμού. Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση δεν τους κάνει αυτή τη χάρη.
Ποιους ενοχλεί λοιπόν η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση; Μήπως εκείνους που θέλουν άβουλους αντί για ενεργούς πολίτες; Μήπως εκείνους που δε θέλουν οι πολίτες να γνωρίζουν τα δικαιώματά τους; Μήπως εκείνους που θέλουν να ιδιοποιηθούν τον ελεύθερο χώρο, το πάρκο, το δάσος για το ατομικό τους κέρδος; Μήπως εκείνους που θέλουν να χτίσουν κάθε τετραγωνικό στις παραλίες; Μήπως εκείνους που ρυπαίνουν θάλασσες και ποτάμια; Μήπως εκείνους που δε θέλουν τα παιδιά, ως αυριανοί πολίτες, να μάθουν το μυστικό, ότι, ναι, μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο, μαζί με άλλους, συζητώντας και διεκδικώντας, κι αυτό είναι κάτι που κάνουν καθημερινά εκατοντάδες κινήματα πολιτών, στην πόλη μας, στη χώρα μας, στον κόσμο όλο;

Φώτης Ποντικάκης
Γενικός Γραμματέας του Συλλόγου Δασκάλων και Νηπιαγωγών Ν. Χανίων

Δεν υπάρχουν σχόλια: