Το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα κατέρρευσε...

Να κηρύξουμε τον πόλεμο στην παπαγαλία

Το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα κατέρρευσε και συμπαρασύρει ήδη την οικονομία της χώρας
ΛΟΥΚΑΣ ΒΛΑΧΟΣ
Υστερα από προσεκτική ανάλυση των στόχων του εκπαιδευτικού μας συστήματος από το Δημοτικό ως το Πανεπιστήμιο, διαπιστώνουμε με δέος ότι πουθενά δεν υπάρχει χώρος για αυτενέργεια των μαθητών και μαθητριών. Τα πάντα είναι κλειστά και προγραμματισμένα ως την πιο μικρή λεπτομέρεια. Τα βιβλία είναι μοναδικά, η ύλη προγραμματισμένη με σαφήνεια και τα θέματα που καλούνται να απαντήσουν οι μαθητές προβλέψιμα με απλή ανάκληση από μνήμης παρόμοιων λυμένων θεμάτων στο μάθημα ή κατευθείαν από το βιβλίο. Οι απαντήσεις έχουν τον χαρακτήρα «βλέπε σελίδα...». Το βαρόμετρο της επιτυχίας είναι ο βαθμός στις εξετάσεις και η εισαγωγή στα ΑΕΙ. Οταν οι βαθμοί «πέφτουν» οι γονείς καλούν εσπευσμένα φροντιστηριακή βοήθεια για να «σηκωθούν» και τα παιδιά να γράψουν καλύτερα στις εξετάσεις.

Μέσα σε αυτό το σύστημα οι μαθητές και οι μαθήτριες παύουν να σκέπτονται μόνοι τους και φυσικά δεν γνωρίζουν καν τη σημασία των λέξεων «αυτενέργεια» και «καινοτομία» γιατί δεν έχουν ποτέ κληθεί να απαντήσουν ένα ανοικτό ερώτημα ή να δημιουργήσουν κάτι, έστω μικρό, από το μηδέν. Τα αποτελέσματα αυτής της εκπαίδευσης είναι προβλέψιμα και αναμενόμενα: η Ελλάδα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις των ευρωπαϊκών χωρών για τις επιδόσεις της στην καινοτομία. Ολοι οι δείκτες που μετρούν την προσαρμογή μας στις νέες ανακαλύψεις της επιστήμης και τεχνολογίας παρουσιάζουν σταδιακή απόκλιση στα θέματα αυτά από τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ακόμη και οι αισιόδοξοι προβλέπουν πιθανή σύγκλιση ύστερα από σαράντα χρόνια, αν κάνουμε κάτι σήμερα!

Ας το φωνάξουμε λοιπόν δυνατά για να το ακούσουν όλοι: Το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα κατέρρευσε και συμπαρασύρει ήδη την οικονομία και την πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας. Η αναζήτηση στελεχών αποτελεί μεγάλη τροχοπέδη κάθε νέας ή παλιάς εταιρείας ή οργανισμού. Ανεργοι υπάρχουν πολλοί, στελέχη που να παίρνουν πρωτοβουλίες και να καινοτομούν στη δουλειά τους λίγα και αυτό φέρνει σε αδιέξοδο τις παραγωγικές δυνάμεις της χώρας.

Η ανατροπή της παρούσας κατάστασης θα μπορούσε να γίνει μόνο αν δεχτούμε ότι το πρόβλημα υπάρχει, είναι εθνικό και να κηρύξουμε «πόλεμο ενάντια στην παπαγαλία και στην παθητικότητα στην εκπαίδευση».

Η μεγαλύτερη αντίσταση και αντίδραση σε μια ριζικά νέα εκπαιδευτική μεταρρύθμιση (π.χ., ένα εκπαιδευτικό σύστημα όπου δίνεται βάρος στη δημιουργικότητα και στην αυτενέργεια των μαθητών) πρόκειται να έλθει από τους εν ενεργεία εκπαιδευτικούς και ιδιαίτερα αυτούς που έχουν προσληφθεί πρόσφατα. Μια χαρά τα έχει βρει η πλειονότητα των εκπαιδευτικών με τη «διδασκαλία» του τύπου «ανοίξτε το βιβλίο στη σελίδα 12 και ας αρχίσει να διαβάζει η Μαρία...». Το σημερινό σχολείο πάσχει σοβαρά από στελέχη με ενθουσιασμό και μεράκι για καινοτομικές προσεγγίσεις στην εκπαιδευτική διαδικασία. Το ελληνικό σχολείο «ανακυκλώνει τα δικά του προϊόντα», μεταφέροντας την παπαγαλία από τα θρανία στην έδρα! Η συντριπτική πλειονότητα των νέων εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων επέλεξε να εργαστεί στην εκπαίδευση για να «αράξει» ανενόχλητα και επαναλαμβάνει τις εκπαιδευτικές πρακτικές και τα στερεότυπα των καθηγητών τους. Πώς θα ανατρέψουμε αυτή την κατάσταση;

Τα βήματα που πρέπει να γίνουν είναι συγκεκριμένα και διεθνώς αναγνωρισμένα: 
(1) Αξιολόγηση των εκπαιδευτικών με αντικειμενικά κριτήρια και επιβράβευση των άριστων δασκάλων που διαθέτουν όρεξη και μεράκι για καινοτομίες στην εκπαίδευση. 
(2) Δημιουργία ουσιαστικών βαθμίδων στους εκπαιδευτικούς με δραστική άνοδο στον μισθό και στα προνόμια για αυτούς που αλλάζουν βαθμίδα ύστερα από σοβαρή αξιολόγηση. Οχι στην τιμωρία για όσους δεν ακολουθούν την πρόοδο, απλώς οικονομικά και ηθικά κίνητρα σε όσους έμπρακτα πρωτοτυπούν. Σήμερα οι καθηγητές που προσπαθούν να τρέξουν μπροστά εισπράττουν μόνο ειρωνεία και καυστικά σχόλια από τους συναδέλφους τους. 
(3) Δραστική ελάττωση της ύλης και των μαθημάτων και μεταφορά του χρόνου που θα απελευθερωθεί στην αναζήτηση και δημιουργικότητα στην τάξη, μέσα από ομαδική εργασία, διαθεματικότητα και προγράμματα με ανοικτά ερωτήματα (open projects). 
(4) Ελευθερίες στον εκπαιδευτικό να επιλέγει βιβλία και εκπαιδευτικές προσεγγίσεις. Τα παραπάνω μέτρα έχουν ρίσκο γιατί η ως σήμερα πρακτική μετέτρεψε τον δάσκαλο σε άβουλο εκτελεστή των εντολών του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και του υπουργείου. 
Αξίζει ωστόσο να δοκιμάσουμε το νέο σχολείο και να πάρουμε το απαιτούμενο ρίσκο. Διαφορετικά οι απόφοιτοι του εκπαιδευτικού μας συστήματος θα συνεχίζουν να χωρίζονται σε τρεις μεγάλες κατηγορίες: (1) Αυτοί που επιθυμούν να δουλέψουν στο Δημόσιο (το 70%) και μετά το πτυχίο προσπαθούν με φροντιστήρια να περάσουν τις εξετάσεις του ΑΣΕΠ, (2) αυτοί που θα φύγουν στο εξωτερικό (το 10 %) για να πάρουν μεγάλες πρωτοβουλίες και να συμμετέχουν στις καινοτομίες άλλων χωρών και (3) οι υπόλοιποι που θα κληρονομήσουν τις δουλειές των γονιών τους.

Οικονομική ανάκαμψη χωρίς νέους και νέες που θα πάρουν πρωτοβουλίες και θα καινοτομήσουν στους κλάδους εργασίας τους δεν γίνεται. Με το σημερινό ανθρώπινο δυναμικό δεν μπορούμε να σταθούμε στα πόδια μας οικονομικά. Προτείνω λοιπόν να τολμήσουμε σήμερα να πάρουμε μεγάλα ρίσκα στην εκπαίδευση μια και είμαστε μπροστά στο ξεκίνημα μιας νέας δεκαετίας, με την ελπίδα να δούμε αλλαγές μετά το 2030!

Ο κ. Λ. Βλάχος είναι καθηγητής της Αστροφυσικής στο Τμήμα Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.


Δε θα μπορούσα να συμφωνήσω περισσότερο..

Πώς οι μαθητές μας αντιλαμβάνονται τη σχολική πραγματικότητα

Μήπως επιτέλους πρέπει όλοι μας να αφυπνιστούμε;

Αλλαγή του τρόπου διδασκαλίας, περισσότερη προσοχή από τους εκπαιδευτικούς, νέα σύγχρονα σχολικά βιβλία, λιγότερη ύλη και περισσότερες εκπαιδευτικές δραστηριότητες ζητούν οι μαθητές από το υπουργείο Παιδείας και την πολιτεία. Μάλιστα, σε έρευνα που έγινε σχετικά με τις στάσεις και τις αντιλήψεις των μαθητών στα σχολεία της χώρας μας, ένα μεγάλο ποσοστό των ερωτηθέντων περιέγραψε τα φροντιστήρια όπως θα έπρεπε να είναι τα δημόσια σχολεία! Στο ερώτημα γιατί πηγαίνουν φροντιστήρια (ένα 80% του δείγματος τα θεωρεί απαραίτητα) οι ερωτηθέντες ανέφεραν ότι οι καθηγητές τους ενδιαφέρονται περισσότερο για τους μαθητές (67%), επιλέγονται λιγότερα άτομα ανά τμήμα, διατυπώνουν ευκολότερα τις απορίες τους και παίρνουν κατανοητές απαντήσεις (77%). Σε ένα ποσοστό 21% οι μαθητές απαντούν ότι, αν οι καθηγητές τους δίδασκαν σε φροντιστήρια, θα ήταν πολύ καλύτεροι στη δουλειά τους...

Στην ίδια έρευνα ένα μεγάλο ποσοστό (23%) απαντά ότι δεν θυμάται καμία ευχάριστη στιγμή στο σχολείο του στη διάρκεια της διδασκαλίας απαιτητικών μαθημάτων και ένα ποσοστό 7% βρίσκει όλες τις στιγμές στο σχολείο δυσάρεστες.

Οι μαθητές χαρακτηρίζουν τη Φυσική και τα Αρχαία από το πρωτότυπο κείμενο ως τα δυσκολότερα μαθήματα του σχολείου, συμπέρασμα στο οποίο συμφωνούν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί τους. Τα Νεοελληνικά Κείμενα, η Πληροφορική και η Γλώσσα-Εκθεση κρίνονται ως τα ευκολότερα μαθήματα του σχολείου. Στην ίδια κατεύθυνση, σε ποσοστό 58% οι γονείς που απάντησαν στην έρευνα αναφέρουν ότι τα παιδιά τους αντιμετωπίζουν προβλήματα στα μαθήματα Αρχαία, Μαθηματικά, Φυσική και Χημεία. Την έρευνα έκανε εφέτος ο διευθυντής του 9ου Γυμνασίου Καλλιθέας δρ Νίκος Αναστασάτος και η εκπαιδευτικός κυρία Λίνα Κεχαγιά σε ένα μεγάλο δείγμα μαθητών, γονέων και εκπαιδευτικών. «Το ποσοστό που δεν θυμόταν καμία ευχάριστη στιγμή, σε συνδυασμό με το είδος των υπόλοιπων απαντήσεων, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η διδακτική πράξη χρειάζεται όχι απλά βελτίωση αλλά σημαντικές αλλαγές» δηλώνει χαρακτηριστικά στο «Βήμα» ο κ. Αναστασάτος.

O ι δύο επιστήμονες «ακτινογράφησαν» το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα στην καθημερινή λειτουργία του και κατέληξαν στα παρακάτω συμπεράσματα:

* Οι μαθητές και οι μαθήτριες των σχολείων είναι εμφανώς δυσαρεστημένοι/ες από τον τρόπο λειτουργίας των σχολείων τους. Το 48% των ερωτηθέντων επιθυμεί να αλλάξουν τα βιβλία, το 44% επιθυμεί να μην εξετάζεται γραπτώς, το 66% θεωρεί ότι οι εκπαιδευτικές επισκέψεις βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση του μαθήματος και συμβάλλουν στην έγερση ενδιαφέροντος εκ μέρους των μαθητών.

* Το 40% του δείγματος απαντά ότι πήγε ή πηγαίνει φροντιστήριο σε κάποιο ή κάποια από τα μαθήματα του σχολείου του. Από τους μαθητές που δήλωσαν ότι πήγαν φροντιστήριο το 38% επιθυμεί να βελτιώσει το επίπεδό του στα Μαθηματικά, το 26% στα Αρχαία, το 26% στη Φυσική και το 10% στη Χημεία. Σε ποσοστό 62% οι μαθητές θα ήθελαν να γίνονταν φροντιστήρια στο σχολείο στα Αρχαία, το 61% στη Φυσική, το 44% στα Μαθηματικά και το 36% στη Χημεία. Πάντως οι μαθητές απαντούν ότι το φροντιστήριο τους βοηθάει για τους εξής λόγους: το 75% επειδή ήταν λιγότεροι οι μαθητές, το 67% επειδή οι καθηγητές ενδιαφέρονταν περισσότερο γι΄ αυτούς, το 77% επειδή διετύπωναν ευκολότερα τις απορίες τους, το 76% επειδή δεν είχαν το άγχος της βαθμολογίας, το 77% επειδή το φροντιστήριο ήταν συνεπέστερο και προσεκτικότερο συγκριτικά με το σχολείο.

* Το προφίλ του καθηγητή που θα ήθελαν οι μαθητές είναι αρκετά διαφορετικό από εκείνο που συναντούν στα σχολεία τους. Το 66% του δείγματος επιθυμεί να εξηγεί ο εκπαιδευτικός το μάθημα περισσότερο, το 59% επιθυμεί να είναι μικρότερη η ύλη, το 71% επιθυμεί να γίνεται η δουλειά στο σχολείο και όχι στο σπίτι, το 64% επιθυμεί να δίδονται πρωτοβουλίες στους μαθητές και να υπάρχει συνεργασία με τους συμμαθητές τους.

* Η Φυσική και τα Αρχαία από πρωτότυπο θεωρούνται τα δυσκολότερα μαθήματα και τα Νεοελληνικά Κείμενα, η Πληροφορική και η Γλώσσα-Εκθεση τα ευκολότερα. Οι μαθητές ορίζουν τον βαθμό δυσκολίας των διδασκόμενων μαθημάτων (δύσκολο - πολύ δύσκολο) σε ποσοστό 44% τα Αρχαία από πρωτότυπο, 26% τα Αρχαία από μετάφραση, 12% την Ιστορία, 8% τη Γλώσσα-Εκθεση, 20% τα Μαθηματικά, 48% τη Φυσική και 35% τη Χημεία. Μόλις το 4% θεωρεί δύσκολη την Πληροφορική, ενώ κανείς δεν δηλώνει ότι υπάρχει μεγάλος βαθμός δυσκολίας στα Νεοελληνικά Κείμενα.

* Στην ερώτηση «να θυμηθούν μια ευχάριστη στιγμή την προηγούμενη χρονιά σε ένα μάθημα που θεωρούν δύσκολο» το 33% απαντά ότι αυτή ήταν όταν απάντησε ή έγραψε σωστά σε κάποιο μάθημα, το 22% θυμάται στιγμές όπου υπήρχε συζήτηση και ευχάριστη ατμόσφαιρα στην τάξη, το 7% όταν υπήρχε κάποιο κενό στο μάθημα, το 2% όταν άλλαξαν κάποιον καθηγητή και 1% στις ομαδικές εργασίες όπου απάντησαν σωστά μόνο αυτοί σε ερωτήματα που τέθηκαν. Ενα ποσοστό 23% απαντά ότι δεν υπήρξε καμία τέτοια στιγμή. «Το ποσοστό που δεν θυμόταν καμία ευχάριστη στιγμή, σε συνδυασμό με το είδος των υπόλοιπων απαντήσεων, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η διδακτική πράξη χρειάζεται όχι απλά βελτίωση αλλά σημαντικές αλλαγές» δηλώνει χαρακτηριστικά ο κ. Αναστασάτος.

* Στην ερώτηση «να θυμηθούν μια δυσάρεστη στιγμή την προηγούμενη χρονιά σε ένα μάθημα που θεωρούν ως δυσκολότερο» το 56% απαντά ότι αυτό έγινε όταν δεν απάντησε σωστά σε κάποια ερώτηση ή διαγώνισμα, ένα 5% θυμάται άσχημη συμπεριφορά καθηγητή ή αποβολή, το 7% βρίσκει όλες τις στιγμές άσχημες, ενώ το 23% δεν απαντά.

Πηγή Εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ

Ο Γολγοθάς των μαθητών. Άγχος, πλήξη, κούραση. Το τρίπτυχο της σύγχρονης αμάθειας

".....Αγχος, πλήξη, κούραση μέσα στο σχολείο ή με απλά λόγια: «η ζωή είναι αλλού...»
Στο φόντο όλων αυτών βρίσκεται ο Γολγοθάς των Ελλήνων μαθητών που δεν βρίσκουν ούτε ένα ίχνος χαράς και δημιουργικότητας μέσα στο ελληνικό σχολείο. Αγχος, πλήξη και κούραση συνθέτουν το τρίπτυχο της σύγχρονης αμάθειας αφού η γνώση λειτουργεί συσσωρευτικά σαν ένας καθημερινός καταναγκασμός που οδηγεί στην απομάκρυνση από το ιδεώδες και την αποστολή της εκπαιδευτικής πράξης. Σε ένα τέτοιο σχολικό περιβάλλον η φοίτηση μετατρέπεται σε υποχρεωτική αγγαρεία, σε αδιάφορη προσέλευση, σε ιδιότυπη ανία, αφού η αληθινή ζωή φαντάζει πέρα και έξω από τις αίθουσες, μακριά από τα βιβλία και τους διδάσκοντες. Την ίδια στιγμή οι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι απορούν γιατί εισέρχονται ολοένα και περισσότεροι φοιτητές με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο. Δυστυχώς το πρόβλημα δεν έγκειται μόνο στο επίπεδο των γνώσεων που κατέχουν οι μαθητές, αλλά επεκτείνεται και σε επίπεδο αξιών και δεξιοτήτων. Η αξιακή σύγχυση των μαθητών μας εδράζεται στην έλλειψη σταθερών σημείων αναφοράς σε επίπεδο συμβόλων, προτύπων και κοινωνικών αναπαραστάσεων. Η ανεργία, τα οικονομικά και πολιτικά σκάνδαλα, η «τηλεοπτική δημοκρατία», η προβολή του life style ως εναλλακτική διέξοδος ζωής και ατομικής δράσης συνθέτουν την αυτο-εικόνα μιας κοινωνίας που διαρκώς φθίνει, προβάλλοντας αποκλειστικά το «ιδιωτικό όραμα» ως βιώσιμη και ρεαλιστική διέξοδο από την κρίση.
Επιπλέον, το ελληνικό σχολείο επιμένει στη στείρα συσσώρευση γνώσης και δεν δίνει έμφαση στις κοινωνικές δεξιότητες των μαθητών. Αναρωτήθηκε ποτέ κανείς αν μέσα στο σχολείο τα παιδιά μας «μαθαίνουν να συνεργάζονται», «μαθαίνουν να μοιράζονται», «μαθαίνουν να συναισθάνονται», «μαθαίνουν να δημιουργούν», «μαθαίνουν να ακούνε και να επεξεργάζονται τις διαφορές», «μαθαίνουν να συνθέτουν μέσω της διαλεκτικής», «μαθαίνουν να συμμετέχουν», ή εν τέλει «μαθαίνουν πώς να μαθαίνουν»; Αν για παράδειγμα ορίζαμε τις δεξιότητες αυτές ως «προαπαιτούμενα ποιότητας» μέσα στο εκπαιδευτικό μας σύστημα θα καταλαβαίναμε την αναποτελεσματικότητά μας να δώσουμε στέρεα και δυναμικά εργαλεία ζωής στους τωρινούς μαθητές και αυριανούς πολίτες.

Η ατομική προσπάθεια από μόνη της δεν αρκεί
Δυστυχώς η φιλοτιμία και ο γνήσιος ιδεαλισμός που επιδεικνύουν αμέτρητοι εκπαιδευτικοί δεν αρκούν από μόνα τους για να ανατρέψουν το αρνητικό κλίμα. Οι κοινωνιολογικές μελέτες αποδεικνύουν περίτρανα ότι τα συστήματα και οι κοινωνικές δομές «καταπίνουν» τις πρωτοβουλίες των μεμονωμένων υποκειμένων, ιδιαίτερα όταν αυτές δεν είναι συλλογικά οργανωμένες και κοινωνικά συντονισμένες.

Με άλλα λόγια, το προσωπικό όνειρο και η ατομική προσπάθεια των εκπαιδευτικών δεν μπορεί να μεταφραστεί σε όρους μιας ρεαλιστικής εκπαιδευτικής πολιτικής αν δεν αναληφθεί η συλλογική ευθύνη και η δράση μιας νέας εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης που να τη θέλουν οι περισσότεροι παλεύοντας καθημερινά και από κοινού γι' αυτήν. .....

Απαισιοδοξία, απογοήτευση, δυσθυμία: συνώνυμα του εκπαιδευτικού μας συστήματος
Το αίτημα της ποιότητας γίνεται επιτακτικό από τη στιγμή που η εκπαιδευτική πραγματικότητα καθίσταται αμείλικτα απογοητευτική. Παρόλο που σήμερα έχουμε κατορθώσει το καθολικό δικαίωμα στην υποχρεωτική εκπαίδευση, την τυπική ισότητα των ευκαιριών στην πρόσβαση, το αδιάβλητο των πανελλαδικών εξετάσεων, τη συμμετοχή των εκπαιδευτικών στα όργανα διοίκησης της εκπαίδευσης, βιώνουμε καθημερινά τη μετριότητα, τη ματαίωση, την, κατά κοινή ομολογία, χαμηλού επιπέδου εκπαίδευση: καταθλιπτικά σχολικά συγκροτήματα, απωθητικά σχολικά εγχειρίδια, μηχανιστική επιμόρφωση, συγκεντρωτισμός και γραφειοκρατία, έλλειψη αισιοδοξίας και σιγουριάς για το μέλλον. Τα συμπτώματα αυτά τείνουν να παγιωθούν ως μόνιμα και διαχρονικά χαρακτηριστικά της ελληνικής πραγματικότητας, αφού τίποτα δεν μπορεί να ταράξει τα βαλτώδη νερά του εκπαιδευτικού συστήματος και να νοηματοδοτήσει την απαρχή μιας εκπαιδευτικής αναγέννησης. Οι πολιτικές ηγεσίες του ΥΠΕΠΘ ανακυκλώνονται, οι πάντες διαπιστώνουν σταθερά την κρίση, το εκπαιδευτικό κίνημα ουσιαστικά αμύνεται χωρίς να μπορεί να διαμορφώσει μακρόπνοη στρατηγική και ο γραφειοκρατικός μηχανισμός της εκπαίδευσης διεκπεραιώνει ράθυμα τη συμβατική υποχρέωση του κράτους να παρέχει «δωρεάν» δημόσια εκπαίδευση θεσμοποιώντας την ακινησία. ..."
Άρθρο του Νίκου Φωτόπουλου από την Ελευθεροτυπία.

Έρευνα - Η δυστυχία να είσαι μαθητής...

...και δάσκαλος και γονέας...

Τα σχολεία σκοτώνουν τη δημιουργικότητα;; Α μπα ...αποκλείεται

Παρακολουθήστε την απολαυστική ανάλυση του Sir Ken Robinson για ένα σχολείο διαφορετικό.
Χρειάζεστε οπωσδήποτε:
1. Καλή γνώση αγγλικών
2. Είκοσι λεπτά από τη ζωή σας.