Πέντε χρόνια Firefox
Posted using ShareThis
Οι αναλφάβητοι
Αυτή είναι η νέα μάστιγα του 21ου αιώνα που απειλεί τους λαούς που θα χάσουν το τρένο της ψηφιακής εποχής.Γιατί σήμερα, περισσότερο απ΄ οποιαδήποτε άλλη περίοδο στην ανθρώπινη ιστορία, ισχύει ότι «γνώση σημαίνει δύναμη». Δύναμη οικονομική, πολιτική, αλλά και ισχύς γεωπολιτική. Οσοι δεν το κατανοούν απλά θα παραμείνουν στα μέτρα του περασμένου αιώνα.
Ηδη, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, περίπου το μισό της αύξησης της παραγωγικότητας στην Ευρωπαϊκή Ενωση την τελευταία πενταετία οφείλεται στη χρήση των τεχνολογιών της πληροφορικής και των επικοινωνιών. Αντιστοίχως και στην Κίνα η αναπτυξιακή έκρηξη της τελευταίας εικοσαετίας δεν οφείλεται μόνο στο χαμηλό κόστος της εργασίας αλλά και στην ικανότητα της κινεζικής κοινωνίας να αφομοιώνει ταχύτατα τα νέα δεδομένα της γνώσης και να τα ενσωματώνει στη μεγάλη παραγωγή.
Ωστόσο στην Ελλάδα του 2009 η πραγματικότητα είναι απογοητευτική: όχι μόνο βαθμολογείται «κάτω από τη βάση» στην ικανότητα παραγωγής και αφομοίωσης της γνώσης αλλά, καθώς δείχνουν οι τελευταίες έρευνες, η πλειονότητα του πληθυσμού δεν έχει τον στοιχειώδη «αλφαβητισμό» για να καταλάβει και να χρησιμοποιήσει τα σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία του γραπτού λόγου. Στην Ελλάδα του 2009 τα δύο τρίτα του πληθυσμού συνεχίζουν να θεωρούνται «ψηφιακά αναλφάβητοι»- ποσοστό σχεδόν διπλάσιο από τον μέσον όρο της Ευρώπης.
Αυτό το «χάσμα» με τις σύγχρονες απαιτήσεις αντικατοπτρίζεται σε τρεις βασικούς δείκτες: Πρώτον, στη χρήση του Διαδικτύου: το 66% των Ελλήνων δεν χρησιμοποιεί τακτικά το Διαδίκτυο, έναντι του 44% του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Σημαντικό είναι και το χάσμα μεταξύ του μέσου πληθυσμού και συγκεκριμένων ομάδων: στους μη χρήστες συγκαταλέγονται κυρίως τα άτομα με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, οι οικονομικά ανενεργοί και οι ηλικιωμένοι.
Δεύτερον, στη διαθεσιμότητα και ταχύτητα των ευρυζωνικών συνδέσεων. Χαρακτηριστικά σημειώνεται ότι στην Ελλάδα καλύπτεται μόνο το 55% του πληθυσμού της περιφέρειας και οι ταχύτητες θεωρούνται συγκριτικά χαμηλές. Και, τρίτον, στις «ψηφιακές δεξιότητες», δηλαδή στην ικανότητα να αξιοποιούνται τα ψηφιακά εργαλεία στην καθημερινή εργασία και στις προσωπικές ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου.
Από την άλλη, αυτό το μεγάλο πρόβλημα ίσως να μπορεί να σημάνει και μια από τις μεγαλύτερες ευκαιρίες της Ελλάδας του 2010: Η ταχεία ανατροπή του δείκτη ψηφιακού αναλφαβητισμού στη χώρα μπορεί να σημάνει πρωτόγνωρη αύξηση της παραγωγικότητας και στον ιδιωτικό και στον δημόσιο τομέα. Τα οφέλη από μια τέτοια αλλαγή μπορούν να είναι της τάξεως των δεκάδων δισεκατομμυρίων, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές εκτιμήσεις. Κάθε ποσοστιαία μονάδα του πληθυσμού που θα απελευθερώνεται από το σκοτάδι του αναλφαβητισμού μπορεί να δρα πολλαπλασιαστικά στην αύξηση του εθνικού προϊόντος, στη μείωση των ελλειμμάτων και του χρέους, στη βελτίωση της ζωής όλων μας.
Και αυτή είναι μια πολύ μεγάλη ευκαιρία για να την αφήσουμε να πάει χαμένη.
Άρθρο του Γιάννη Γιανναράκη στο Βήμα
Το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα κατέρρευσε...
Να κηρύξουμε τον πόλεμο στην παπαγαλία
Το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα κατέρρευσε και συμπαρασύρει ήδη την οικονομία της χώρας ΛΟΥΚΑΣ ΒΛΑΧΟΣ
Υστερα από προσεκτική ανάλυση των στόχων του εκπαιδευτικού μας συστήματος από το Δημοτικό ως το Πανεπιστήμιο, διαπιστώνουμε με δέος ότι πουθενά δεν υπάρχει χώρος για αυτενέργεια των μαθητών και μαθητριών. Τα πάντα είναι κλειστά και προγραμματισμένα ως την πιο μικρή λεπτομέρεια. Τα βιβλία είναι μοναδικά, η ύλη προγραμματισμένη με σαφήνεια και τα θέματα που καλούνται να απαντήσουν οι μαθητές προβλέψιμα με απλή ανάκληση από μνήμης παρόμοιων λυμένων θεμάτων στο μάθημα ή κατευθείαν από το βιβλίο. Οι απαντήσεις έχουν τον χαρακτήρα «βλέπε σελίδα...». Το βαρόμετρο της επιτυχίας είναι ο βαθμός στις εξετάσεις και η εισαγωγή στα ΑΕΙ. Οταν οι βαθμοί «πέφτουν» οι γονείς καλούν εσπευσμένα φροντιστηριακή βοήθεια για να «σηκωθούν» και τα παιδιά να γράψουν καλύτερα στις εξετάσεις.
Μέσα σε αυτό το σύστημα οι μαθητές και οι μαθήτριες παύουν να σκέπτονται μόνοι τους και φυσικά δεν γνωρίζουν καν τη σημασία των λέξεων «αυτενέργεια» και «καινοτομία» γιατί δεν έχουν ποτέ κληθεί να απαντήσουν ένα ανοικτό ερώτημα ή να δημιουργήσουν κάτι, έστω μικρό, από το μηδέν. Τα αποτελέσματα αυτής της εκπαίδευσης είναι προβλέψιμα και αναμενόμενα: η Ελλάδα βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις των ευρωπαϊκών χωρών για τις επιδόσεις της στην καινοτομία. Ολοι οι δείκτες που μετρούν την προσαρμογή μας στις νέες ανακαλύψεις της επιστήμης και τεχνολογίας παρουσιάζουν σταδιακή απόκλιση στα θέματα αυτά από τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ακόμη και οι αισιόδοξοι προβλέπουν πιθανή σύγκλιση ύστερα από σαράντα χρόνια, αν κάνουμε κάτι σήμερα!
Ας το φωνάξουμε λοιπόν δυνατά για να το ακούσουν όλοι: Το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα κατέρρευσε και συμπαρασύρει ήδη την οικονομία και την πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας. Η αναζήτηση στελεχών αποτελεί μεγάλη τροχοπέδη κάθε νέας ή παλιάς εταιρείας ή οργανισμού. Ανεργοι υπάρχουν πολλοί, στελέχη που να παίρνουν πρωτοβουλίες και να καινοτομούν στη δουλειά τους λίγα και αυτό φέρνει σε αδιέξοδο τις παραγωγικές δυνάμεις της χώρας.
Η ανατροπή της παρούσας κατάστασης θα μπορούσε να γίνει μόνο αν δεχτούμε ότι το πρόβλημα υπάρχει, είναι εθνικό και να κηρύξουμε «πόλεμο ενάντια στην παπαγαλία και στην παθητικότητα στην εκπαίδευση».
Η μεγαλύτερη αντίσταση και αντίδραση σε μια ριζικά νέα εκπαιδευτική μεταρρύθμιση (π.χ., ένα εκπαιδευτικό σύστημα όπου δίνεται βάρος στη δημιουργικότητα και στην αυτενέργεια των μαθητών) πρόκειται να έλθει από τους εν ενεργεία εκπαιδευτικούς και ιδιαίτερα αυτούς που έχουν προσληφθεί πρόσφατα. Μια χαρά τα έχει βρει η πλειονότητα των εκπαιδευτικών με τη «διδασκαλία» του τύπου «ανοίξτε το βιβλίο στη σελίδα 12 και ας αρχίσει να διαβάζει η Μαρία...». Το σημερινό σχολείο πάσχει σοβαρά από στελέχη με ενθουσιασμό και μεράκι για καινοτομικές προσεγγίσεις στην εκπαιδευτική διαδικασία. Το ελληνικό σχολείο «ανακυκλώνει τα δικά του προϊόντα», μεταφέροντας την παπαγαλία από τα θρανία στην έδρα! Η συντριπτική πλειονότητα των νέων εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων επέλεξε να εργαστεί στην εκπαίδευση για να «αράξει» ανενόχλητα και επαναλαμβάνει τις εκπαιδευτικές πρακτικές και τα στερεότυπα των καθηγητών τους. Πώς θα ανατρέψουμε αυτή την κατάσταση;
Τα βήματα που πρέπει να γίνουν είναι συγκεκριμένα και διεθνώς αναγνωρισμένα:
(1) Αξιολόγηση των εκπαιδευτικών με αντικειμενικά κριτήρια και επιβράβευση των άριστων δασκάλων που διαθέτουν όρεξη και μεράκι για καινοτομίες στην εκπαίδευση.
(2) Δημιουργία ουσιαστικών βαθμίδων στους εκπαιδευτικούς με δραστική άνοδο στον μισθό και στα προνόμια για αυτούς που αλλάζουν βαθμίδα ύστερα από σοβαρή αξιολόγηση. Οχι στην τιμωρία για όσους δεν ακολουθούν την πρόοδο, απλώς οικονομικά και ηθικά κίνητρα σε όσους έμπρακτα πρωτοτυπούν. Σήμερα οι καθηγητές που προσπαθούν να τρέξουν μπροστά εισπράττουν μόνο ειρωνεία και καυστικά σχόλια από τους συναδέλφους τους.
(3) Δραστική ελάττωση της ύλης και των μαθημάτων και μεταφορά του χρόνου που θα απελευθερωθεί στην αναζήτηση και δημιουργικότητα στην τάξη, μέσα από ομαδική εργασία, διαθεματικότητα και προγράμματα με ανοικτά ερωτήματα (open projects).
(4) Ελευθερίες στον εκπαιδευτικό να επιλέγει βιβλία και εκπαιδευτικές προσεγγίσεις. Τα παραπάνω μέτρα έχουν ρίσκο γιατί η ως σήμερα πρακτική μετέτρεψε τον δάσκαλο σε άβουλο εκτελεστή των εντολών του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και του υπουργείου.
Αξίζει ωστόσο να δοκιμάσουμε το νέο σχολείο και να πάρουμε το απαιτούμενο ρίσκο. Διαφορετικά οι απόφοιτοι του εκπαιδευτικού μας συστήματος θα συνεχίζουν να χωρίζονται σε τρεις μεγάλες κατηγορίες: (1) Αυτοί που επιθυμούν να δουλέψουν στο Δημόσιο (το 70%) και μετά το πτυχίο προσπαθούν με φροντιστήρια να περάσουν τις εξετάσεις του ΑΣΕΠ, (2) αυτοί που θα φύγουν στο εξωτερικό (το 10 %) για να πάρουν μεγάλες πρωτοβουλίες και να συμμετέχουν στις καινοτομίες άλλων χωρών και (3) οι υπόλοιποι που θα κληρονομήσουν τις δουλειές των γονιών τους.
Οικονομική ανάκαμψη χωρίς νέους και νέες που θα πάρουν πρωτοβουλίες και θα καινοτομήσουν στους κλάδους εργασίας τους δεν γίνεται. Με το σημερινό ανθρώπινο δυναμικό δεν μπορούμε να σταθούμε στα πόδια μας οικονομικά. Προτείνω λοιπόν να τολμήσουμε σήμερα να πάρουμε μεγάλα ρίσκα στην εκπαίδευση μια και είμαστε μπροστά στο ξεκίνημα μιας νέας δεκαετίας, με την ελπίδα να δούμε αλλαγές μετά το 2030!
Ο κ. Λ. Βλάχος είναι καθηγητής της Αστροφυσικής στο Τμήμα Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Δε θα μπορούσα να συμφωνήσω περισσότερο..
Παρουσιάστηκε το tablet PC ΧΟ-3 με κόστος λιγότερο από 100€
Ο Οργανισμός του OLPC (Οne Laptop per Child) παρουσίασε ένα νέο υπολογιστή: τον XO-3.
O XO-3 διαφέρει ελαφρώς από τις προηγούμενες εκδόσεις OLPC και είναι ένα αρκετά λεπτόγραμμο tablet PC με οθόνη αφής. Θα κυκλοφορήσει περί το 2012 και θα κοστίζει αρκετά λιγότερο από 100 δολάρια.
ΤΟ ΧΟ-3 έρχεται να αντικαταστήσει το ΧΟ-2, ένα αναδιπλούμενο ηλεκτρονικό βιβλίο που παρουσιάστηκε το 2008. Επίσης θα αντικαταστήσει το αρχικό ΧΟ που κυκλοφόρησε το 2007. Tα πρωτοποριακά αυτά μηχανήματα έχουν σχεδιαστεί για σκληρή χρήση σε απομακρυσμένες περιοχές από μαθητές σχολείων. Διαθέτουν ευανάγνωστη οθόνη και ανοιχτό λογισμικό.
Μέχρι σήμερα το ΧΟ έχει διανεμηθεί σε 1.4 εκατομμύρια παιδιά σε 35 χώρες.
Ο Walter de Brouwer, Διευθύνων Σύμβουλος της OLPC δηλώνει πως το μέλλον του Οργανισμού βρίσκεται στην διανομή τέτοιων υπολογιστών σε όλους τους μαθητές μιας χώρας, είτε αυτή είναι ανήκει στον αναπτυγμένο κόσμο είτε στον αναπτυσσόμενο.
"Βρισκόμαστε σε συνομιλίες με 3-4 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αν μία πει το ναι οι υπόλοιπες δεν θα μπορούν να πουν όχι", δήλωσε στο BBC Νews.
H ΟLPC πιστεύει πως ο νέος σχεδιασμός του XO-3 θα κοστίζει αρκετά λιγότερα από τον υπάρχοντα. Σύμφωνα με τον κ. Brouwer η τιμή πώλησης θα μπορούσε να είναι κάπου ανάμεσα στα 50 και τα 70€. Κάτι τέτοιο μεταφράζεται σε λιγότερο από ένα ευρώ μηνιαίως ανα μαθητή, ένα ποσό που εύκολα μπορεί να διαθέσει μια κυβέρνηση, σύμφωνα με τον κ. Brouwer.
O εξωτερικός σχεδιασμός του XO-3 περιλαμβάνει οθόνη αφής, κάμερα, φορτιστή επαγωγής και λαβή για την μεταφορά του. Στο εσωτερικό του θα βρίσκεται ένας ARM επεξεργαστής.
Ο OLPC πρόσφατα ανακοίνωσε πως θα επικεντρωθεί στην προώθηση των προτάσεων του και την προαγωγή των εκπαιδευτικών του προγραμμάτων, παρά στην κατασκευή υπολογιστών.
"Δεν είμαστε μια εταιρεία παραγωγής υπολογιστών", δήλωσε ο κ. Βrouver. "Η παραγωγή υπολογιστών δεν είναι μια ιδιαίτερα δύσκολη εργασία. Η μεγάλη πρόκληση για μας είναι η ανάπτυξη και ενσωμάτωση τους στην εκπαιδευτική διαδικασία."
Ο Nicholas Negroponte, ιδρυτής και πρόεδρος της OLPC, δήλωσε πως ελπίζει ότι η βιομηχανία θα αντιγράψει τον σχεδιασμό του XO-3.
Πηγή: BBC Μετάφραση adslgr
ΤΟ ΧΟ-3 έρχεται να αντικαταστήσει το ΧΟ-2, ένα αναδιπλούμενο ηλεκτρονικό βιβλίο που παρουσιάστηκε το 2008. Επίσης θα αντικαταστήσει το αρχικό ΧΟ που κυκλοφόρησε το 2007. Tα πρωτοποριακά αυτά μηχανήματα έχουν σχεδιαστεί για σκληρή χρήση σε απομακρυσμένες περιοχές από μαθητές σχολείων. Διαθέτουν ευανάγνωστη οθόνη και ανοιχτό λογισμικό.
Μέχρι σήμερα το ΧΟ έχει διανεμηθεί σε 1.4 εκατομμύρια παιδιά σε 35 χώρες.
Ο Walter de Brouwer, Διευθύνων Σύμβουλος της OLPC δηλώνει πως το μέλλον του Οργανισμού βρίσκεται στην διανομή τέτοιων υπολογιστών σε όλους τους μαθητές μιας χώρας, είτε αυτή είναι ανήκει στον αναπτυγμένο κόσμο είτε στον αναπτυσσόμενο.
"Βρισκόμαστε σε συνομιλίες με 3-4 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αν μία πει το ναι οι υπόλοιπες δεν θα μπορούν να πουν όχι", δήλωσε στο BBC Νews.
H ΟLPC πιστεύει πως ο νέος σχεδιασμός του XO-3 θα κοστίζει αρκετά λιγότερα από τον υπάρχοντα. Σύμφωνα με τον κ. Brouwer η τιμή πώλησης θα μπορούσε να είναι κάπου ανάμεσα στα 50 και τα 70€. Κάτι τέτοιο μεταφράζεται σε λιγότερο από ένα ευρώ μηνιαίως ανα μαθητή, ένα ποσό που εύκολα μπορεί να διαθέσει μια κυβέρνηση, σύμφωνα με τον κ. Brouwer.
O εξωτερικός σχεδιασμός του XO-3 περιλαμβάνει οθόνη αφής, κάμερα, φορτιστή επαγωγής και λαβή για την μεταφορά του. Στο εσωτερικό του θα βρίσκεται ένας ARM επεξεργαστής.
Ο OLPC πρόσφατα ανακοίνωσε πως θα επικεντρωθεί στην προώθηση των προτάσεων του και την προαγωγή των εκπαιδευτικών του προγραμμάτων, παρά στην κατασκευή υπολογιστών.
"Δεν είμαστε μια εταιρεία παραγωγής υπολογιστών", δήλωσε ο κ. Βrouver. "Η παραγωγή υπολογιστών δεν είναι μια ιδιαίτερα δύσκολη εργασία. Η μεγάλη πρόκληση για μας είναι η ανάπτυξη και ενσωμάτωση τους στην εκπαιδευτική διαδικασία."
Ο Nicholas Negroponte, ιδρυτής και πρόεδρος της OLPC, δήλωσε πως ελπίζει ότι η βιομηχανία θα αντιγράψει τον σχεδιασμό του XO-3.
Πηγή: BBC Μετάφραση adslgr
ΕΝΑΡΞΗ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ Β’ ΕΠΙΠΕΔΟΥ
Σας ενημερώνουμε ότι τη Δευτέρα 8 Φεβρουαρίου 2010 θα ξεκινήσει η υλοποίηση των προγραμμάτων επιμόρφωσης Β’ Επιπέδου στα ΚΣΕ, για εκπαιδευτικούς ειδικοτήτων ΠΕ02, ΠΕ03, ΠΕ04, ΠΕ60/70, στο πλαίσιο της Πράξης «Επιμόρφωση των Εκπαιδευτικών για την αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική Πράξη» του Ε.Π. «Εκπαίδευση και δια βίου μάθηση».
Παρακαλούνται οι ενδιαφερόμενοι - ΚΣΕ που έχουν υποβάλει αίτηση εκδήλωσης ενδιαφέροντος στη σχετική Πρόσκληση που δημοσιεύθηκε το Σεπτέμβρη 2009, επιμορφωτές Β’ Επιπέδου, εκπαιδευτικοί - να παρακολουθούν τις ανακοινώσεις στον παρόντα κόμβο, http://b-epipedo2.cti.gr, όπου θα δημοσιεύονται πληροφορίες, για τα βήματα που θα προηγηθούν της έναρξης των μαθημάτων (Αποτελέσματα Κλήρωσης-Κατανομή προγραμμάτων στα ΚΣΕ, Υποβολή προγραμμάτων από ΚΣΕ, Αιτήσεις Εκπαιδευτικών για συμμετοχή στα προγράμματα κλπ.), προκειμένου να ενημερώνονται αναφορικά με τις ενέργειες που απαιτούνται, καθώς και τις σχετικές προθεσμίες, για την συμμετοχή τους στα προγράμματα.
Ενδεικτικά σημειώνουμε ότι:
τη Δευτέρα 4 Ιανουαρίου 2010,
θα ανακοινωθούν
τα αποτελέσματα των κληρώσεων για την κατανομή των επιμορφωτικών
θα ανακοινωθούν
τα αποτελέσματα των κληρώσεων για την κατανομή των επιμορφωτικών
προγραμμάτων στα ΚΣΕ ανά Διεύθυνση Εκπαίδευσης,
οπότε και θα ξεκινήσει η Υποβολή Προγραμμάτων από τα ΚΣΕ.
οπότε και θα ξεκινήσει η Υποβολή Προγραμμάτων από τα ΚΣΕ.
Η Υποβολή Αιτήσεων Εκπαιδευτικών για συμμετοχή στα προγράμματα προβλέπεται
να ξεκινήσει αμέσως μετά τις 20 Ιανουαρίου 2010.
Το βιβλίο και ο υπολογιστής
Το βιβλίο και ο υπολογιστής
ΣΤ. Ν. ΑΛΑΧΙΩΤΗΣ
Η γραφή είναι αναμφίβολα μια από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις του Ηomo sapiens, επίτευγμα που συνέβη 5.000 χρόνια πριν στην αρχαία Σουμερία, στη Μεσοποταμία. Η εξέλιξη της αξιοποίησής της πέρασε από πολλούς δρόμους και έφθασε σ΄ ένα σταυροδρόμι στις μέρες μας, με το χαρτί/βιβλίο και τον υπολογιστή να προκαλούν τον «διαβάτη» της γραφής και της ανάγνωσης.
Ο κάθε δρόμος έχει πολλά πλεονεκτήματα, αλλά και μειονεκτήματα, γεγονός που έχει ανοίξει μια μεγάλη συζήτηση πάνω από αυτό το σταυροδρόμι. Πολλοί ήδη υποστηρίζουν ότι το χειρόγραφο και το έντυπο βιβλίο ίσως μετατραπούν σύντομα σε μουσειακά είδη. Αυτή η μορφή γραφής δηλαδή που έφερε τον πολιτισμό μας ως εδώ τον οδηγεί στο σημείο να σκέφτεται να την καταργήσει; Αναμφίβολα το πέρασμα στον δρόμο του υπολογιστή είναι ελκυστικό, περισσότερο για τους νέους, και παρέχει πολλές διευκολύνσεις· ενέχει ωστόσο και μερικές παγίδες.
Ο υπολογιστής παίζει σημαντικό ρόλο στη μάθηση, ακόμη και παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες· όπως και στη γρήγορη διαχείριση της άπειρης πληροφορίας της εποχής μας και των συναφών μέσων επικοινωνίας και κοινωνικής δικτύωσης (ιστοσελίδες, ηλεκτρονικά μηνύματα, Facebook, Μyspace, Τwitter κ.ά.). Μήπως όμως μας οδηγεί σε μια ηλεκτρονική μοναξιά; Με τον δρόμο αυτόν αναμφίβολα υποβαθμίζεται η καλλιέργεια της κοινωνικής δεξιότητας, που εμφανίστηκε από τις πρώτες εξελικτικά ως εγγενής ικανότητα και συμβάλλει στη μορφοποίηση του εγκεφάλου μας.
Υποστηρίζεται επίσης ότι με την υπέρμετρη και κυρίαρχη χρήση της ηλεκτρονικής γραφής δεν αναπτύσσεται σωστά η μάθηση της γλώσσας· γι΄ αυτό ακόμη και πολύ καλοί μαθητές/φοιτητές κάνουν σοβαρά ορθογραφικά λάθη· φτωχαίνει ακόμη το λεξιλόγιό τους και οδηγεί πολλούς νέους να επικοινωνούν συνθηματικά, να μην κατανοούν πλήρως μιαν αφήγηση και να χάνουν την αυτοπεποίθησή τους. Πολλοί νέοι έχουν σήμερα και πρόβλημα γραπτής έκφρασης, δεν μπορούν να αναπτύξουν, να οργανώσουν και να συστηματοποιήσουν τις σκέψεις τους, ενώ επηρεάζεται ακόμη και ο γραφικός τους χαρακτήρας. Η κατάχρηση του υπολογιστή βρέθηκε επίσης να σχετίζεται με όχι ικανοποιητικές επιδόσεις και στα μαθηματικά.
Από την άλλη μεριά, η σχέση με το χαρτί και το βιβλίο ενέχει μιαν αμεσότητα με τον χρήστη, μια περισσότερο προσωπική σχέση, που έχει σημασία για τη συστηματοποιημένη οργάνωση της σκέψης. Δεν πρόκειται όμως για μια ρομαντική εκδοχή του θέματος, καθώς το χαρτί και το μολύβι, το έντυπο βιβλίο, φαντάζει πια παραδοσιακό, ενώ ο ηλεκτρονικός αλφαβητισμός γοητεύει, όπως συμβαίνει με κάθε νεωτερισμό. Πρόκειται περισσότερο για το διπλό δίλημμα ποιο από τα δύο και σε ποιον βαθμό βρίσκεται σε περισσότερη αρμονία με τη φύση μας, και ποιο θα προκαλέσει μεγαλύτερη πρόοδο.
Υπό το πρίσμα αυτό υποστηρίζεται ότι η γραφή με το μολύβι και η ανάγνωση με το βιβλίο στις μικρές ηλικίες συμβάλλουν περισσότερο στη συστηματοποιημένη και σφαιρικότερη εξάσκηση του εγκεφάλου, σε σχέση με τη διάχυτη πληροφορία του υπολογιστή· όπως και στην ενδυνάμωση της μνήμης· εξακολουθεί δε να αποτελεί ικανότερο εργαλείο της καλλιέργειας μιας άλλης εγγενούς ικανότητας, της πρώτης που εμφανίστηκε κατά την εξέλιξή μας, της τεχνολογικής, η οποία λειτουργεί υποστρωματικά για την ανάπτυξη της κοινωνικής δεξιότητας, μετά της γλωσσικής, ακόμη και της αριθμητικής/θεωρητικής μετέπειτα, που εμφανίστηκε στην Παλαιολιθική εποχή. Η σημασία τέτοιων απόψεων ενισχύεται από τα πορίσματα νευροαπεικονιστικών μελετών του εγκεφάλου, κατά τα οποία βραχύχρονη εκπαίδευση στην ανάγνωση και στη γραφή ενεργοποιεί μια περιοχή του βρεγματικού λοβού.
Εχοντας λοιπόν μια τέτοια εικόνα πάνωαπό το εν λόγω σταυροδρόμι, με το χαρτί να χαϊδεύεται σαν μετάξι στο χέρι μας και τη φανταχτερή οθόνη του υπολογιστή, που μπορεί να σηκώσει τις πληροφορίες σχεδόν όλης της Γης, σαν έναν σύγχρονο Ατλαντα, πολλά παιδιά παρασύρονται εύκολα στην απόφαση να παραδοθούν στα χέρια αυτού του Ατλαντα. Οσον αφορά όμως τους μεγάλους που πέρασαν και από τον δρόμο του «μεταξιού»-μολυβιού, ο δρόμος του Ατλαντα δεν ήταν μονόδρομος. Για τα μικρά παιδιά ωστόσο, τους μαθητές, οι οποίοι πρέπει να ασκούν τον εγκέφαλό τους σφαιρικά, υπάρχει πρόβλημα. Εδώ βρίσκεται όμως και ο ρόλος των μεγάλων, που θα πρέπει να καθοδηγούν τους μαθητές με την κατάλληλη πυξίδα και με μέτρο, με τη σωστή ξενάγηση σε όλους τους δρόμους του συζητούμενου σταυροδρομιού.
Οπως συμβαίνει βέβαια, η αλήθεια δεν είναι ούτε μαύρη ούτε άσπρη· δεν είναι μόνο με το μολύβι, ούτε μόνο με τον υπολογιστή. Ο ηλεκτρονικός αλφαβητισμός πρέπει να καλλιεργείται στα σχολεία· όχι όμως σε υπερθετικό βαθμό, οδηγώντας τον σε υπερβολή, σε «μονοκαλλιέργεια». Το έντυπο εκπαιδευτικό υλικό στα σχολεία, αλλά και στο σπίτι/οικογένεια, θα πρέπει να βρίσκεται σε μια αρμονική συμβίωση με το ηλεκτρονικό και να διασχίσει οριζόντια-διαθεματικά τη σχολική γνώση· όπως ισχύει από το 2003 με το δυνητικά βελτιούμενο νέο παιδαγωγικό-εκπαιδευτικό σύστημα της υποχρεωτικής εκπαίδευσης· διαφορετικά θα επέλθει διαζύγιο υπέρ του υπολογιστή και θα το πληρώσουν τα μικρά παιδιά.
Ο κ. Σταμάτης Ν. Αλαχιώτης είναι καθηγητής Γενετικής.
25/12/2009
ΣΤ. Ν. ΑΛΑΧΙΩΤΗΣ
Η γραφή είναι αναμφίβολα μια από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις του Ηomo sapiens, επίτευγμα που συνέβη 5.000 χρόνια πριν στην αρχαία Σουμερία, στη Μεσοποταμία. Η εξέλιξη της αξιοποίησής της πέρασε από πολλούς δρόμους και έφθασε σ΄ ένα σταυροδρόμι στις μέρες μας, με το χαρτί/βιβλίο και τον υπολογιστή να προκαλούν τον «διαβάτη» της γραφής και της ανάγνωσης.
Ο κάθε δρόμος έχει πολλά πλεονεκτήματα, αλλά και μειονεκτήματα, γεγονός που έχει ανοίξει μια μεγάλη συζήτηση πάνω από αυτό το σταυροδρόμι. Πολλοί ήδη υποστηρίζουν ότι το χειρόγραφο και το έντυπο βιβλίο ίσως μετατραπούν σύντομα σε μουσειακά είδη. Αυτή η μορφή γραφής δηλαδή που έφερε τον πολιτισμό μας ως εδώ τον οδηγεί στο σημείο να σκέφτεται να την καταργήσει; Αναμφίβολα το πέρασμα στον δρόμο του υπολογιστή είναι ελκυστικό, περισσότερο για τους νέους, και παρέχει πολλές διευκολύνσεις· ενέχει ωστόσο και μερικές παγίδες.
Ο υπολογιστής παίζει σημαντικό ρόλο στη μάθηση, ακόμη και παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες· όπως και στη γρήγορη διαχείριση της άπειρης πληροφορίας της εποχής μας και των συναφών μέσων επικοινωνίας και κοινωνικής δικτύωσης (ιστοσελίδες, ηλεκτρονικά μηνύματα, Facebook, Μyspace, Τwitter κ.ά.). Μήπως όμως μας οδηγεί σε μια ηλεκτρονική μοναξιά; Με τον δρόμο αυτόν αναμφίβολα υποβαθμίζεται η καλλιέργεια της κοινωνικής δεξιότητας, που εμφανίστηκε από τις πρώτες εξελικτικά ως εγγενής ικανότητα και συμβάλλει στη μορφοποίηση του εγκεφάλου μας.
Υποστηρίζεται επίσης ότι με την υπέρμετρη και κυρίαρχη χρήση της ηλεκτρονικής γραφής δεν αναπτύσσεται σωστά η μάθηση της γλώσσας· γι΄ αυτό ακόμη και πολύ καλοί μαθητές/φοιτητές κάνουν σοβαρά ορθογραφικά λάθη· φτωχαίνει ακόμη το λεξιλόγιό τους και οδηγεί πολλούς νέους να επικοινωνούν συνθηματικά, να μην κατανοούν πλήρως μιαν αφήγηση και να χάνουν την αυτοπεποίθησή τους. Πολλοί νέοι έχουν σήμερα και πρόβλημα γραπτής έκφρασης, δεν μπορούν να αναπτύξουν, να οργανώσουν και να συστηματοποιήσουν τις σκέψεις τους, ενώ επηρεάζεται ακόμη και ο γραφικός τους χαρακτήρας. Η κατάχρηση του υπολογιστή βρέθηκε επίσης να σχετίζεται με όχι ικανοποιητικές επιδόσεις και στα μαθηματικά.
Από την άλλη μεριά, η σχέση με το χαρτί και το βιβλίο ενέχει μιαν αμεσότητα με τον χρήστη, μια περισσότερο προσωπική σχέση, που έχει σημασία για τη συστηματοποιημένη οργάνωση της σκέψης. Δεν πρόκειται όμως για μια ρομαντική εκδοχή του θέματος, καθώς το χαρτί και το μολύβι, το έντυπο βιβλίο, φαντάζει πια παραδοσιακό, ενώ ο ηλεκτρονικός αλφαβητισμός γοητεύει, όπως συμβαίνει με κάθε νεωτερισμό. Πρόκειται περισσότερο για το διπλό δίλημμα ποιο από τα δύο και σε ποιον βαθμό βρίσκεται σε περισσότερη αρμονία με τη φύση μας, και ποιο θα προκαλέσει μεγαλύτερη πρόοδο.
Υπό το πρίσμα αυτό υποστηρίζεται ότι η γραφή με το μολύβι και η ανάγνωση με το βιβλίο στις μικρές ηλικίες συμβάλλουν περισσότερο στη συστηματοποιημένη και σφαιρικότερη εξάσκηση του εγκεφάλου, σε σχέση με τη διάχυτη πληροφορία του υπολογιστή· όπως και στην ενδυνάμωση της μνήμης· εξακολουθεί δε να αποτελεί ικανότερο εργαλείο της καλλιέργειας μιας άλλης εγγενούς ικανότητας, της πρώτης που εμφανίστηκε κατά την εξέλιξή μας, της τεχνολογικής, η οποία λειτουργεί υποστρωματικά για την ανάπτυξη της κοινωνικής δεξιότητας, μετά της γλωσσικής, ακόμη και της αριθμητικής/θεωρητικής μετέπειτα, που εμφανίστηκε στην Παλαιολιθική εποχή. Η σημασία τέτοιων απόψεων ενισχύεται από τα πορίσματα νευροαπεικονιστικών μελετών του εγκεφάλου, κατά τα οποία βραχύχρονη εκπαίδευση στην ανάγνωση και στη γραφή ενεργοποιεί μια περιοχή του βρεγματικού λοβού.
Εχοντας λοιπόν μια τέτοια εικόνα πάνωαπό το εν λόγω σταυροδρόμι, με το χαρτί να χαϊδεύεται σαν μετάξι στο χέρι μας και τη φανταχτερή οθόνη του υπολογιστή, που μπορεί να σηκώσει τις πληροφορίες σχεδόν όλης της Γης, σαν έναν σύγχρονο Ατλαντα, πολλά παιδιά παρασύρονται εύκολα στην απόφαση να παραδοθούν στα χέρια αυτού του Ατλαντα. Οσον αφορά όμως τους μεγάλους που πέρασαν και από τον δρόμο του «μεταξιού»-μολυβιού, ο δρόμος του Ατλαντα δεν ήταν μονόδρομος. Για τα μικρά παιδιά ωστόσο, τους μαθητές, οι οποίοι πρέπει να ασκούν τον εγκέφαλό τους σφαιρικά, υπάρχει πρόβλημα. Εδώ βρίσκεται όμως και ο ρόλος των μεγάλων, που θα πρέπει να καθοδηγούν τους μαθητές με την κατάλληλη πυξίδα και με μέτρο, με τη σωστή ξενάγηση σε όλους τους δρόμους του συζητούμενου σταυροδρομιού.
Οπως συμβαίνει βέβαια, η αλήθεια δεν είναι ούτε μαύρη ούτε άσπρη· δεν είναι μόνο με το μολύβι, ούτε μόνο με τον υπολογιστή. Ο ηλεκτρονικός αλφαβητισμός πρέπει να καλλιεργείται στα σχολεία· όχι όμως σε υπερθετικό βαθμό, οδηγώντας τον σε υπερβολή, σε «μονοκαλλιέργεια». Το έντυπο εκπαιδευτικό υλικό στα σχολεία, αλλά και στο σπίτι/οικογένεια, θα πρέπει να βρίσκεται σε μια αρμονική συμβίωση με το ηλεκτρονικό και να διασχίσει οριζόντια-διαθεματικά τη σχολική γνώση· όπως ισχύει από το 2003 με το δυνητικά βελτιούμενο νέο παιδαγωγικό-εκπαιδευτικό σύστημα της υποχρεωτικής εκπαίδευσης· διαφορετικά θα επέλθει διαζύγιο υπέρ του υπολογιστή και θα το πληρώσουν τα μικρά παιδιά.
Ο κ. Σταμάτης Ν. Αλαχιώτης είναι καθηγητής Γενετικής.
25/12/2009
Ο Καποδίστριας ΙΙ απειλεί τα σχολεία
του Χρήστου Κάτσικα
Το τελευταίο χρονικό διάστημα πληθαίνουν οι πρωτοβουλίες της νέας πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας που έρχονται ακριβώς να εξυπηρετήσουν αυτό το στόχο. Έτσι στις 5/11/2009 μετά τη συνάντηση με την ΚΕΔΚΕ η Αννα Διαμαντοπούλου δήλωσε ότι υπάρχουν «μείζονα ζητήματα που αφορούν το ρόλο των δημάρχων στη χωροθέτηση των σχολείων, στη σχολική στέγη, στη λειτουργία του σχολείου. Αυτά αφορούν τη μεγάλη διοικητική μεταρρύθμιση της χώρας στην οποία η αυτοδιοίκηση και στο χώρο της εκπαίδευσης θα πρέπει να παίξει ένα πολύ σημαντικό ρόλο».
Στο Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς 2007 – 2013 (ΕΣΠΑ – Δ΄ ΚΠΑ) στον τομέα εκπαίδευση στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» ο 1ο στρατηγικός στόχος περιλαμβάνει την «αναμόρφωση, εκσυγχρονισμό και αποκέντρωση του εκπαιδευτικού συστήματος».
Το Σεπτέμβριο του 2005 το ΠΑΣΟΚ παρουσιάζει τα «Συμπεράσματα Πολιτικού Συμβουλίου - Συζήτηση για την Παιδεία». Το ΠΑΣΟΚ κάνει λόγο για πέντε βασικούς άμεσους στόχους της εκπαιδευτικής του πολιτικής
«Οι πέντε βασικοί άμεσοι στόχοι της πολιτικής μας:
Πρώτος στόχος: Να θέσουμε τέλος στο κρατικιστικό συγκεντρωτικό εκπαιδευτικό σύστημα, που στηρίζεται στο δόγμα: Η Μητροπόλεως αποφασίζει και οι εκπαιδευτικές μονάδες εκτελούν. Στα πλαίσια αυτά:
·Το κράτος διατηρεί μόνο το γενικό πλαίσιο εκπαιδευτικής πολιτικής. Αποφασίζει για τον κορμό του προγράμματος διδασκαλίας αναμορφώνοντας την διδακτέα ύλη, αφαιρώντας περιττά θέματα και επαναλήψεις.
·Η περιφέρεια στηρίζει τη σύνδεση της εκπαίδευσης με την κοινωνία, την οικονομία και την απασχόληση. Καθορίζει ειδικές εκπαιδευτικές ζώνες (μετανάστες, τσιγγάνοι, μεγάλη μαθητική διαρροή, ειδικές κατηγορίες). Οργανώνει (σε συνεργασία με Πανεπιστήμια, ΤΕΙ) επιμόρφωση ενηλίκων και εκπαιδευτικών. Προσλαμβάνει τους εκπαιδευτικούς. Για όλα αυτά συγκροτεί Ειδικά Εκπαιδευτικά Συμβούλια που απαρτίζονται από εκπαιδευτικούς, εκλεγμένους με καθολική ψηφοφορία, εκπροσώπους των γονέων και των μαθητών (οι τελευταίοι μόνο στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση), εκλεγμένους εκπροσώπους των παραγωγικών και κοινωνικών φορέων, εκπροσώπου του Υπουργείου. Τα Ειδικά Εκπαιδευτικά Συμβούλια μετά από κοινωνική διαβούλευση καθορίζουν μέρος του προγράμματος σπουδών, επιλέγουν και αξιολογούν το εκπαιδευτικό υλικό. Είναι υπεύθυνα για την ανάπτυξη των διαδικασιών κοινωνικής λογοδοσίας.
·Το σχολικό συμβούλιο επιλέγει βοηθητικό διδακτικό και διοικητικό προσωπικό. Χρηματοδοτεί τη σχολική ζωή με εξασφάλιση και πρόσθετων πόρωv».
ΜΙΑ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
Από τη δεκαετία του ΄90 στα επίσημα κείμενα των δυο μεγάλων κόμματων αρχίζει να γίνεται λόγος για τον "συγκεντρωτικό, άκαμπτο και γραφειοκρατικό χαρακτήρα" του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Αίφνης ανακαλύπτονται τα "καταθλιπτικά γραφειοκρατικά σχήματα του κρατικού συγκεντρωτισμού, η ταύτιση της κρατικής μηχανής με την Παιδεία που πνίγει πρωτοβουλίες, ορίζοντες, δυνατότητες..."
Σύμφωνα, λοιπόν, με την κυρίαρχη εκδοχή, η χρόνια κρίση του εκπαιδευτικού συστήματος οφείλεται στον συγκεντρωτισμό και τη γραφειοκρατία, σε τελευταία ανάλυση, στο "σφιχτό εναγκαλισμό της παιδείας από το άκαμπτο κράτος" με αποτέλεσμα "το σχολείο να παραμένει ξεκομμένο από τη ζώσα πραγματικότητα και τα προβλήματα της κοινωνίας... να πνίγεται η ατομικότητα και η πρωτοβουλία των δασκάλων... να μην προσαρμόζεται (το σχολείο) στις αναζητήσεις του μαθητή και αυτός να μην εμπνέεται από το σχολείο". Η μαγική λέξη για την υπέρβαση της κρίσης;
ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗ!
Την περίοδο εκείνη είτε εξαιτίας των μεγάλων αντιδράσεων του εκπαιδευτικού κόσμου, είτε εξαιτίας αδυναμιών της κεντρικής διοίκησης, οι εξαγγελίες για αποκέντρωση του σχολικού συστήματος έμειναν «στα χαρτιά» και μετά από λίγο εξαφανίστηκαν από τον κυβερνητικό λόγο.
Στη διάρκεια της τρέχουσας δεκαετίας ο στόχος «αποκέντρωσης της εκπαίδευσης» βρίσκεται πλέον σε όλα τα επίσημα κείμενα για την παιδεία και των δυο κομμάτων, στα προγράμματά τους και στις διακηρύξεις τους.
Πόσο, όμως, η πρόταση αυτή είναι πραγματικά συμβατή με την αναβάθμιση της δημόσιας εκπαίδευσης;
Το πρώτο βήμα της πολιτικής της αποκέντρωσης/περιφερειοποίησης της εκπαίδευσης ήταν η παράδοση των παιδικών σταθμών στους δήμους. Αποτέλεσμα; Οι περισσότεροι δήμοι επιβάρυναν τους εργαζομένους με τη χρηματοδότηση των παιδικών σταθμών, με αυξήσεις στα δίδακτρα ή τροφεία και άλλες έκτακτες εισφορές. Επιπλέον, οι παιδικοί σταθμοί μετατράπηκαν σε πεδία εφαρμογής των ελαστικών μορφών εργασίας, αφού οι περισσότεροι εργαζόμενοι προσλαμβάνονται με συμβάσεις ορισμένου χρόνου και έργου έτσι ώστε να βρίσκονται σε κατάσταση εργασιακής ομηρίας. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι στο Δήμο Αθηναίων οι 450 από τους 1.500, περίπου το 1/3, είναι συμβασιούχοι. Τα τροφεία το 2009 φτάνουν τα 200 για κάθε παιδί το μήνα, ενώ στο Φάληρο προσεγγίζουν τα 280.
Είναι φανερό ότι μέσα από την επιχείρηση «αποκέντρωση της εκπαίδευσης» προωθείται η ιδιωτικοποίηση και δοκιμάζεται συνολικά το μοντέλο του ευέλικτου, «αποκεντρωμένου» σχολείου της αγοράς. Συγκεκριμένα επιδιώκεται:
1. Η καθήλωση των κρατικών δαπανών για την εκπαίδευση και τη μετάθεση του κόστους λειτουργίας των σχολικών μονάδων στους δήμους και ουσιαστικά στους εργαζόμενους, με την επιβολή τοπικής φορολογίας.
Με άλλα λόγια, η χρηματοδότηση κάθε σχολικής μονάδας θα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις οικονομικές δυνατότητες κάθε δήμου. Οι δήμοι με τη σειρά τους θα μεταθέτουν την οικονομική επιβάρυνση στους πολίτες είτε επιβάλλοντας δίδακτρα είτε άλλες εισφορές ή φόρους. Αν δεν μπορούν να ανταποκριθούν, τότε τα σχολεία θα υπολειτουργούν ή θα αναγκαστούν να δεχτούν τις «ευεργεσίες» των «χορηγών».
Στα πλαίσια της αποκέντρωσης είναι προφανές ότι ο εκπαιδευτικός καλείται να έχει ένα νέο ρόλο και κυρίως αυτοί που ασκούν διοίκηση. Στην ουσία θα μετατραπούν σε μάνατζερ – διαχειριστές που θα είναι υποχρεωμένοι ν΄ αναζητούν πηγές χρηματοδότησης για τη λειτουργία του σχολείου.
Μακροπρόθεσμα το αποτελέσματα θα είναι ο μαρασμός και το κλείσιμο πολλών σχολείων, κυρίως των αγροτικών περιοχών, αφού οι κοινότητες και οι μικρότεροι δήμοι δε θα μπορούν ν’ ανταπεξέλθουν στα έξοδα λειτουργίας τους, την ώρα που οι ποικιλώνυμοι «τοπικοί παράγοντες» θα ενδιαφέρονται για τη βιτρίνα τους, τα «καλά» σχολεία της περιοχής. Ανάλογα προβλήματα θ’ αντιμετωπίσουν και πολλά σχολεία των αστικών κέντρων, ιδιαίτερα των υποβαθμισμένων περιοχών, που θα εξελιχθούν σε σχολεία αλλοδαπών, μεταναστών και φτωχών Ελλήνων, κατά τα πρότυπα των ΗΠΑ ή της Αγγλίας. Στον ανελέητο ανταγωνισμό που θα ξεσπάσει μεταξύ των σχολείων, οι μαθητές, με πρόσχημα το δικαίωμα επιλογής του σχολείου που θα φοιτήσουν, αντιμετωπίζονται ως πελάτες και παραγόμενα εμπορεύματα αφού θα προετοιμάζονται έτσι ώστε να κυκλοφορήσουν στην αγορά με καλύτερους όρους.
2. Στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών αναδιαρθρώσεων, όπως καθορίζεται από τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλάζουν τη φυσιογνωμία του νηπιαγωγείου και επιδιώκουν τη «σχολειοποίηση», μεταφέροντας γνωστικά αντικείμενα και διδακτέα ύλη του δημοτικού σχολείου. Η «προσχολική αγωγή» ακόμα και ως έννοια παύει να υπάρχει και αντικαθίσταται από την «προσχολική εκπαίδευση».
3. H ανάθεση μεγάλου μέρους της ευθύνης για τη χρηματοδότηση, τη λειτουργία, τους προσανατολισμούς κάθε εκπαιδευτικού ιδρύματος στο εκπαιδευτικό προσωπικό, τους εκπαιδευόμενους, τους γονείς, την «τοπική κοινωνία» και τους «παραγωγικούς φορείς» (δηλαδή τις επιχειρήσεις), είναι φανερό ότι καλλιεργεί την τάση των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων να υποχωρήσουν στις απαιτήσεις των «πελατών», αφού η συντήρηση ή η ανάπτυξή τους εξαρτώνται άμεσα από τη «ζήτηση» των εκπαιδευτικών «προϊόντων» τους. Τα «αποκεντρωμένα» σχολεία για παράδειγμα θα παραμερίζουν πιο εύκολα τη γενική μόρφωση σε όφελος των δεξιοτήτων που ζητά η αγορά, για να γίνονται πιο προσφιλή στις επιχειρήσεις εξασφαλίζοντας μεγαλύτερη χρηματοδότηση. Η παιδαγωγική και η διδακτική, οφείλουν να υποταχθούν σε μια νέα αντίληψη που έχει σχέση περισσότερο με την επιχειρηματική λογική αφού το σχολείο θα λειτουργεί κριτήριο την εξεύρεση κονδυλίων και να προσαρμόζει τη λειτουργία του σ΄ αυτή την προοπτική.
ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟΝ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ ΙΙ
Πριν από 10 χρόνια, το 1998, εφαρμόστηκε το πρώτο σχέδιο «Καποδίστριας» και οι 6.000 δήμοι και κοινότητες της χώρας έφτασαν τους 1.033. Το προχώρημα της πολιτικής της αποκέντρωσης της εκπαίδευσης συνδέεται άμεσα με την επικείμενη «διοικητική μεταρρύθμιση» «Καποδίστριας 2» που προωθεί το υπουργείο Εσωτερικών. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό οι 52 νομοί περιορίζονται σε 16 περιφέρειες, και οι 1.033 δήμοι συγχωνεύονται σε 350. Στόχος είναι οι δήμοι και οι νομαρχίες να μειωθούν και να μετεξελιχθούν σε μικρά ευέλικτα σχήματα, στα πρότυπα των άλλων ευρωπαϊκών κρατών, με αυξημένη επιχειρησιακή ικανότητα, λειτουργική και οι οικονομική αυτοδυναμία.
Ήδη με τις θεσμικές αλλαγές που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, επιφυλάσσεται για την «Τ.Α.» ένας διαμεσολαβητικός ρόλος ανάμεσα στο κράτος και τις επιχειρήσεις, που θα ελέγχουν και θα ρυθμίζουν την εκπαίδευση σύμφωνα με τις επιδιώξεις τους, περιορίζοντας έτσι την ελευθερία των άλλων φορέων της εκπαίδευσης και των άλλων δυνάμεων της «τοπικής κοινωνίας», με σκοπό την πλήρη υποταγή της εκπαίδευσης στους νόμους της αγοράς.
Το τελευταίο χρονικό διάστημα πληθαίνουν οι πρωτοβουλίες της νέας πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας που έρχονται ακριβώς να εξυπηρετήσουν αυτό το στόχο. Έτσι στις 5/11/2009 μετά τη συνάντηση με την ΚΕΔΚΕ η Αννα Διαμαντοπούλου δήλωσε ότι υπάρχουν «μείζονα ζητήματα που αφορούν το ρόλο των δημάρχων στη χωροθέτηση των σχολείων, στη σχολική στέγη, στη λειτουργία του σχολείου. Αυτά αφορούν τη μεγάλη διοικητική μεταρρύθμιση της χώρας στην οποία η αυτοδιοίκηση και στο χώρο της εκπαίδευσης θα πρέπει να παίξει ένα πολύ σημαντικό ρόλο».
Στο Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς 2007 – 2013 (ΕΣΠΑ – Δ΄ ΚΠΑ) στον τομέα εκπαίδευση στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» ο 1ο στρατηγικός στόχος περιλαμβάνει την «αναμόρφωση, εκσυγχρονισμό και αποκέντρωση του εκπαιδευτικού συστήματος».
Το Σεπτέμβριο του 2005 το ΠΑΣΟΚ παρουσιάζει τα «Συμπεράσματα Πολιτικού Συμβουλίου - Συζήτηση για την Παιδεία». Το ΠΑΣΟΚ κάνει λόγο για πέντε βασικούς άμεσους στόχους της εκπαιδευτικής του πολιτικής
«Οι πέντε βασικοί άμεσοι στόχοι της πολιτικής μας:
Πρώτος στόχος: Να θέσουμε τέλος στο κρατικιστικό συγκεντρωτικό εκπαιδευτικό σύστημα, που στηρίζεται στο δόγμα: Η Μητροπόλεως αποφασίζει και οι εκπαιδευτικές μονάδες εκτελούν. Στα πλαίσια αυτά:
·Το κράτος διατηρεί μόνο το γενικό πλαίσιο εκπαιδευτικής πολιτικής. Αποφασίζει για τον κορμό του προγράμματος διδασκαλίας αναμορφώνοντας την διδακτέα ύλη, αφαιρώντας περιττά θέματα και επαναλήψεις.
·Η περιφέρεια στηρίζει τη σύνδεση της εκπαίδευσης με την κοινωνία, την οικονομία και την απασχόληση. Καθορίζει ειδικές εκπαιδευτικές ζώνες (μετανάστες, τσιγγάνοι, μεγάλη μαθητική διαρροή, ειδικές κατηγορίες). Οργανώνει (σε συνεργασία με Πανεπιστήμια, ΤΕΙ) επιμόρφωση ενηλίκων και εκπαιδευτικών. Προσλαμβάνει τους εκπαιδευτικούς. Για όλα αυτά συγκροτεί Ειδικά Εκπαιδευτικά Συμβούλια που απαρτίζονται από εκπαιδευτικούς, εκλεγμένους με καθολική ψηφοφορία, εκπροσώπους των γονέων και των μαθητών (οι τελευταίοι μόνο στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση), εκλεγμένους εκπροσώπους των παραγωγικών και κοινωνικών φορέων, εκπροσώπου του Υπουργείου. Τα Ειδικά Εκπαιδευτικά Συμβούλια μετά από κοινωνική διαβούλευση καθορίζουν μέρος του προγράμματος σπουδών, επιλέγουν και αξιολογούν το εκπαιδευτικό υλικό. Είναι υπεύθυνα για την ανάπτυξη των διαδικασιών κοινωνικής λογοδοσίας.
·Το σχολικό συμβούλιο επιλέγει βοηθητικό διδακτικό και διοικητικό προσωπικό. Χρηματοδοτεί τη σχολική ζωή με εξασφάλιση και πρόσθετων πόρωv».
ΜΙΑ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
Από τη δεκαετία του ΄90 στα επίσημα κείμενα των δυο μεγάλων κόμματων αρχίζει να γίνεται λόγος για τον "συγκεντρωτικό, άκαμπτο και γραφειοκρατικό χαρακτήρα" του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Αίφνης ανακαλύπτονται τα "καταθλιπτικά γραφειοκρατικά σχήματα του κρατικού συγκεντρωτισμού, η ταύτιση της κρατικής μηχανής με την Παιδεία που πνίγει πρωτοβουλίες, ορίζοντες, δυνατότητες..."
Σύμφωνα, λοιπόν, με την κυρίαρχη εκδοχή, η χρόνια κρίση του εκπαιδευτικού συστήματος οφείλεται στον συγκεντρωτισμό και τη γραφειοκρατία, σε τελευταία ανάλυση, στο "σφιχτό εναγκαλισμό της παιδείας από το άκαμπτο κράτος" με αποτέλεσμα "το σχολείο να παραμένει ξεκομμένο από τη ζώσα πραγματικότητα και τα προβλήματα της κοινωνίας... να πνίγεται η ατομικότητα και η πρωτοβουλία των δασκάλων... να μην προσαρμόζεται (το σχολείο) στις αναζητήσεις του μαθητή και αυτός να μην εμπνέεται από το σχολείο". Η μαγική λέξη για την υπέρβαση της κρίσης;
ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗ!
Την περίοδο εκείνη είτε εξαιτίας των μεγάλων αντιδράσεων του εκπαιδευτικού κόσμου, είτε εξαιτίας αδυναμιών της κεντρικής διοίκησης, οι εξαγγελίες για αποκέντρωση του σχολικού συστήματος έμειναν «στα χαρτιά» και μετά από λίγο εξαφανίστηκαν από τον κυβερνητικό λόγο.
Στη διάρκεια της τρέχουσας δεκαετίας ο στόχος «αποκέντρωσης της εκπαίδευσης» βρίσκεται πλέον σε όλα τα επίσημα κείμενα για την παιδεία και των δυο κομμάτων, στα προγράμματά τους και στις διακηρύξεις τους.
Πόσο, όμως, η πρόταση αυτή είναι πραγματικά συμβατή με την αναβάθμιση της δημόσιας εκπαίδευσης;
Το πρώτο βήμα της πολιτικής της αποκέντρωσης/περιφερειοποίησης της εκπαίδευσης ήταν η παράδοση των παιδικών σταθμών στους δήμους. Αποτέλεσμα; Οι περισσότεροι δήμοι επιβάρυναν τους εργαζομένους με τη χρηματοδότηση των παιδικών σταθμών, με αυξήσεις στα δίδακτρα ή τροφεία και άλλες έκτακτες εισφορές. Επιπλέον, οι παιδικοί σταθμοί μετατράπηκαν σε πεδία εφαρμογής των ελαστικών μορφών εργασίας, αφού οι περισσότεροι εργαζόμενοι προσλαμβάνονται με συμβάσεις ορισμένου χρόνου και έργου έτσι ώστε να βρίσκονται σε κατάσταση εργασιακής ομηρίας. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι στο Δήμο Αθηναίων οι 450 από τους 1.500, περίπου το 1/3, είναι συμβασιούχοι. Τα τροφεία το 2009 φτάνουν τα 200 για κάθε παιδί το μήνα, ενώ στο Φάληρο προσεγγίζουν τα 280.
Είναι φανερό ότι μέσα από την επιχείρηση «αποκέντρωση της εκπαίδευσης» προωθείται η ιδιωτικοποίηση και δοκιμάζεται συνολικά το μοντέλο του ευέλικτου, «αποκεντρωμένου» σχολείου της αγοράς. Συγκεκριμένα επιδιώκεται:
1. Η καθήλωση των κρατικών δαπανών για την εκπαίδευση και τη μετάθεση του κόστους λειτουργίας των σχολικών μονάδων στους δήμους και ουσιαστικά στους εργαζόμενους, με την επιβολή τοπικής φορολογίας.
Με άλλα λόγια, η χρηματοδότηση κάθε σχολικής μονάδας θα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις οικονομικές δυνατότητες κάθε δήμου. Οι δήμοι με τη σειρά τους θα μεταθέτουν την οικονομική επιβάρυνση στους πολίτες είτε επιβάλλοντας δίδακτρα είτε άλλες εισφορές ή φόρους. Αν δεν μπορούν να ανταποκριθούν, τότε τα σχολεία θα υπολειτουργούν ή θα αναγκαστούν να δεχτούν τις «ευεργεσίες» των «χορηγών».
Στα πλαίσια της αποκέντρωσης είναι προφανές ότι ο εκπαιδευτικός καλείται να έχει ένα νέο ρόλο και κυρίως αυτοί που ασκούν διοίκηση. Στην ουσία θα μετατραπούν σε μάνατζερ – διαχειριστές που θα είναι υποχρεωμένοι ν΄ αναζητούν πηγές χρηματοδότησης για τη λειτουργία του σχολείου.
Μακροπρόθεσμα το αποτελέσματα θα είναι ο μαρασμός και το κλείσιμο πολλών σχολείων, κυρίως των αγροτικών περιοχών, αφού οι κοινότητες και οι μικρότεροι δήμοι δε θα μπορούν ν’ ανταπεξέλθουν στα έξοδα λειτουργίας τους, την ώρα που οι ποικιλώνυμοι «τοπικοί παράγοντες» θα ενδιαφέρονται για τη βιτρίνα τους, τα «καλά» σχολεία της περιοχής. Ανάλογα προβλήματα θ’ αντιμετωπίσουν και πολλά σχολεία των αστικών κέντρων, ιδιαίτερα των υποβαθμισμένων περιοχών, που θα εξελιχθούν σε σχολεία αλλοδαπών, μεταναστών και φτωχών Ελλήνων, κατά τα πρότυπα των ΗΠΑ ή της Αγγλίας. Στον ανελέητο ανταγωνισμό που θα ξεσπάσει μεταξύ των σχολείων, οι μαθητές, με πρόσχημα το δικαίωμα επιλογής του σχολείου που θα φοιτήσουν, αντιμετωπίζονται ως πελάτες και παραγόμενα εμπορεύματα αφού θα προετοιμάζονται έτσι ώστε να κυκλοφορήσουν στην αγορά με καλύτερους όρους.
2. Στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών αναδιαρθρώσεων, όπως καθορίζεται από τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλάζουν τη φυσιογνωμία του νηπιαγωγείου και επιδιώκουν τη «σχολειοποίηση», μεταφέροντας γνωστικά αντικείμενα και διδακτέα ύλη του δημοτικού σχολείου. Η «προσχολική αγωγή» ακόμα και ως έννοια παύει να υπάρχει και αντικαθίσταται από την «προσχολική εκπαίδευση».
3. H ανάθεση μεγάλου μέρους της ευθύνης για τη χρηματοδότηση, τη λειτουργία, τους προσανατολισμούς κάθε εκπαιδευτικού ιδρύματος στο εκπαιδευτικό προσωπικό, τους εκπαιδευόμενους, τους γονείς, την «τοπική κοινωνία» και τους «παραγωγικούς φορείς» (δηλαδή τις επιχειρήσεις), είναι φανερό ότι καλλιεργεί την τάση των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων να υποχωρήσουν στις απαιτήσεις των «πελατών», αφού η συντήρηση ή η ανάπτυξή τους εξαρτώνται άμεσα από τη «ζήτηση» των εκπαιδευτικών «προϊόντων» τους. Τα «αποκεντρωμένα» σχολεία για παράδειγμα θα παραμερίζουν πιο εύκολα τη γενική μόρφωση σε όφελος των δεξιοτήτων που ζητά η αγορά, για να γίνονται πιο προσφιλή στις επιχειρήσεις εξασφαλίζοντας μεγαλύτερη χρηματοδότηση. Η παιδαγωγική και η διδακτική, οφείλουν να υποταχθούν σε μια νέα αντίληψη που έχει σχέση περισσότερο με την επιχειρηματική λογική αφού το σχολείο θα λειτουργεί κριτήριο την εξεύρεση κονδυλίων και να προσαρμόζει τη λειτουργία του σ΄ αυτή την προοπτική.
ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟΝ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ ΙΙ
Πριν από 10 χρόνια, το 1998, εφαρμόστηκε το πρώτο σχέδιο «Καποδίστριας» και οι 6.000 δήμοι και κοινότητες της χώρας έφτασαν τους 1.033. Το προχώρημα της πολιτικής της αποκέντρωσης της εκπαίδευσης συνδέεται άμεσα με την επικείμενη «διοικητική μεταρρύθμιση» «Καποδίστριας 2» που προωθεί το υπουργείο Εσωτερικών. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό οι 52 νομοί περιορίζονται σε 16 περιφέρειες, και οι 1.033 δήμοι συγχωνεύονται σε 350. Στόχος είναι οι δήμοι και οι νομαρχίες να μειωθούν και να μετεξελιχθούν σε μικρά ευέλικτα σχήματα, στα πρότυπα των άλλων ευρωπαϊκών κρατών, με αυξημένη επιχειρησιακή ικανότητα, λειτουργική και οι οικονομική αυτοδυναμία.
Ήδη με τις θεσμικές αλλαγές που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, επιφυλάσσεται για την «Τ.Α.» ένας διαμεσολαβητικός ρόλος ανάμεσα στο κράτος και τις επιχειρήσεις, που θα ελέγχουν και θα ρυθμίζουν την εκπαίδευση σύμφωνα με τις επιδιώξεις τους, περιορίζοντας έτσι την ελευθερία των άλλων φορέων της εκπαίδευσης και των άλλων δυνάμεων της «τοπικής κοινωνίας», με σκοπό την πλήρη υποταγή της εκπαίδευσης στους νόμους της αγοράς.
Γουτεμβέργιος εναντίον Google
Γουτεμβέργιος εναντίον Google
Της ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΜΠΟΥΜΠΟΥΚΑ
Πεντέμισι αιώνες μετά την ανακάλυψη της τυπογραφίας, ο Γουτεμβέργιος βρίσκεται αντιμέτωπος με την Google. Η μεγαλύτερη μηχανή αναζήτησης του Διαδικτύου στήνει τα τελευταία χρόνια μια βιβλιοθήκη αντάξια του μεγέθους της, κάνοντας τους επικριτές της -κυρίως από την δική μας πλευρά του Ατλαντικού- να μιλούν για πολιτισμικό και τεχνολογικό ιμπεριαλισμό.
Μέσα στο 2010 αρκετοί έλληνες εκδότες θα διαθέσουν τίτλους τους και σε ψηφιακή μορφή. *Την περασμένη εβδομάδα η γαλλική Δικαιοσύνη απαγόρευσε στην Google να συνεχίσει την ψηφιοποίηση των γαλλικών βιβλίων χωρίς έγκριση των εκδοτών (μετά από προσφυγή ενός εξ αυτών) και της επέβαλε πρόστιμο 300.000 ευρώ. Το δικαστήριο έκρινε πως η δημοσίευση έστω και αποσπάσμάτων των βιβλίων αποτελεί «παραβίαση πνευματικής ιδιοκτησίας». Βέβαια η ψηφιοποίηση συνεχίζεται για εκατομμύρια άλλα βιβλία ανά τον κόσμο.
Αλλαγές στην εκδοτική βιομηχανία
Οι έλληνες εκδότες δεν δείχνουν τόσο ανήσυχοι, και μάλλον καλύπτονται από τις σχετικές διαπραγματεύσεις των ευρωπαίων ομολόγων τους. Ετοιμάζονται, όμως, κι αυτοί σταδιακά για τις αλλαγές που επιφέρει η τεχνολογία στην εκδοτική βιομηχανία. Τους τελευταίους μήνες κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά οι πρώτες συσκευές ανάγνωσης βιβλίων σε ψηφιακή μορφή (που χωρούν εκατοντάδες βιβλία και κοστίζουν 240-330 ευρώ).
*Στο μεταξύ, όμως, έχουν να αντιμετωπίσουν ένα δίλημμα: αν θα δεχτούν ή θα απορρίψουν τον διακανονισμό της Google, μια συμφωνία που η εταιρεία έχει προτείνει στους εκδότες όλου του κόσμου για να τους συμπεριλάβει στη Βιβλιοθήκη της (για λογαρισμό της οποίας έχουν ήδη ψηφιοποιηθεί πάνω από δέκα εκατομμύρια βιβλία).
Βάσει αυτής -όπως έχει διαμορφωθεί ύστερα από ορισμένες τροποποιήσεις- οι κάτοχοι πνευματικών δικαιωμάτων που θα δεχτούν να διαθέτουν τα βιβλία τους για ανάγνωση μέσω της βιβλιοθήκης της, θα εισπράττουν το 63% των διαφημιστικών εσόδων από τις καταχωρίσεις που θα φιλοξενεί η εταιρεία δίπλα στα βιβλία. Για τα «ορφανά» βιβλία, δηλαδή αυτά που μετά την πάροδο ορισμένων ετών από την συγγραφή τους δεν ανήκουν σε κανέναν, η Google θα τα διαθέτει ελεύθερα και θα κρατάει όλα τα έσοδα.
*Οι τροποποιήσεις στον διακανονισμό επήλθαν κυρίως μετά την αγωγή των αμερικανών εκδοτών κατά της Google το 2005, που ακόμα εκδικάζεται. Οι ευρωπαίοι συνάδελφοί τους, μαζί με τους βιβλιοπώλες και λοιπούς εμπλεκόμενους φορείς, άσκησαν πιέσεις μέσω της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Παραμένουν, όμως, αδιευκρίνιστα κάποια σημεία, όπως το πώς θα τιμολογούνται τα βιβλία που θα περιληφθούν τελικά στη Βιβλιοθήκη της Google και με βάση ποιους ηλεκτρονικούς καταλόγους θα κρίνεται ποιο έργο προστατεύται από τη νομοθεσία περί πνευματικών δικαιωμάτων.
Σε ό,τι αφορά τον ίδιο τον διακανονισμό, με την τελευταία τροποποίησή του «εκπληρώνει κυρίως τα αιτήματα των ευρωπαίων εκδοτών, τα οποία εκφράστηκαν ως ένσταση στον αρχικό διακανονισμό», διαπιστώνει ο εκδότης Α. Καστανιώτης. Ωστόσο, δεν φαίνεται να ενδιαφέρει τους έλληνες εκδότες, ορισμένοι εκ των οποίων έχουν ήδη απαντήσει αρνητικά.
*Στις αρχές του μήνα πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο το συνέδριο «Futurebooks» για το μέλλον των ψηφιακών βιβλίων, όπου ο εκπρόσωπος της Google ανέπτυξε ένα σχέδιο που υπερβαίνει το εγχείρημα της βιβλιοθήκης:
«Εκτός από τα Google Books για το 2010 ετοιμάζουν την υπηρεσία Google Editions, η οποία δίνει σε εκδότες και βιβλιοπώλες τη δυνατότητα να βάζουν τα βιβλία τους στο Διαδίκτυο και να τα πουλάνε οι ίδιοι ή μέσω της Google», αναφέρει ο Γ. Ματσιώτας, τεχνικός προϊστάμενος των εκδόσεων Πατάκη, ο οποίος παρέστη στο συνέδριο. «Τους ενδιαφέρουν κυρίως μη αγγλόφωνες χώρες, π.χ. οι αραβόφωνες, όπου αυξάνεται η διείσδυση των ευρυζωνικών υπηρεσιών, αλλά δεν υπάρχουν διαδικτυακές υπηρεσίες για βιβλία».
Παρών στο συνέδριο και ο Α. Καστανιώτης, αναφέρει πως συζητήθηκαν ζητήματα που απασχολούν ιδιαίτερα την εκδοτική βιομηχανία, όπως «η τιμή που πρέπει να έχει το ψηφιακό βιβλίο, το αν πρέπει να το προσφέρουμε κλειδωμένο ή όχι, ο ρόλος που θα παίξουν τα βιβλιοπωλεία στο μέλλον».
Ο φόβος της «πειρατείας»
*Αυτό που διερευνάται από πολλούς είναι η προστασία των ψηφιακών βιβλίων από αντιγραφή και πειρατεία ώστε να μην συμβεί ό,τι και με τη μουσική βιομηχανία. «Προσπαθούμε να εξασφαλίσουμε στον πελάτη το να μπορεί να μεταφέρει ένα βιβλίο από μια συσκευή σε άλλη, να το κάνει copy-paste, γενικά να είναι ευχαριστημένος με τις χρήσεις του ώστε να μην οδηγηθούμε πάλι στην πειρατεία», εξηγεί ο Γ. Ματσιώτας.
*Το ενδεχόμενο πειρατείας ανησυχεί και τους συγγραφείς, αναφέρει ο Α. Μαχαίρας, αρμόδιος για τα ebooks των εκδόσεων Λιβάνη. «Σκέφτονται τι θα γίνει αν αρχίσουν οι χάκερ ή άλλοι να αντιγράφουν βιβλία. Αυτό είναι βέβαια και δική μας ανησυχία. Αλλά πιστεύω πως δεν θα μπει εύκολα κάποιος στον κόπο να αντιγράψει ένα βιβλίο, που δεν καταναλώνεται εύκολα σε δύο λεπτά όπως ένα τραγούδι. Εμείς επιτρέπουμε μέχρι μία αντιγραφή του ψηφιακού βιβλίου, αλλά εξετάζουμε και το ενδεχόμενο να επιτραπεί και μια τρίτη».
25/12/2009
Της ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΜΠΟΥΜΠΟΥΚΑ
Πεντέμισι αιώνες μετά την ανακάλυψη της τυπογραφίας, ο Γουτεμβέργιος βρίσκεται αντιμέτωπος με την Google. Η μεγαλύτερη μηχανή αναζήτησης του Διαδικτύου στήνει τα τελευταία χρόνια μια βιβλιοθήκη αντάξια του μεγέθους της, κάνοντας τους επικριτές της -κυρίως από την δική μας πλευρά του Ατλαντικού- να μιλούν για πολιτισμικό και τεχνολογικό ιμπεριαλισμό.Μέσα στο 2010 αρκετοί έλληνες εκδότες θα διαθέσουν τίτλους τους και σε ψηφιακή μορφή. *Την περασμένη εβδομάδα η γαλλική Δικαιοσύνη απαγόρευσε στην Google να συνεχίσει την ψηφιοποίηση των γαλλικών βιβλίων χωρίς έγκριση των εκδοτών (μετά από προσφυγή ενός εξ αυτών) και της επέβαλε πρόστιμο 300.000 ευρώ. Το δικαστήριο έκρινε πως η δημοσίευση έστω και αποσπάσμάτων των βιβλίων αποτελεί «παραβίαση πνευματικής ιδιοκτησίας». Βέβαια η ψηφιοποίηση συνεχίζεται για εκατομμύρια άλλα βιβλία ανά τον κόσμο.
Αλλαγές στην εκδοτική βιομηχανία
Οι έλληνες εκδότες δεν δείχνουν τόσο ανήσυχοι, και μάλλον καλύπτονται από τις σχετικές διαπραγματεύσεις των ευρωπαίων ομολόγων τους. Ετοιμάζονται, όμως, κι αυτοί σταδιακά για τις αλλαγές που επιφέρει η τεχνολογία στην εκδοτική βιομηχανία. Τους τελευταίους μήνες κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά οι πρώτες συσκευές ανάγνωσης βιβλίων σε ψηφιακή μορφή (που χωρούν εκατοντάδες βιβλία και κοστίζουν 240-330 ευρώ).
*Στο μεταξύ, όμως, έχουν να αντιμετωπίσουν ένα δίλημμα: αν θα δεχτούν ή θα απορρίψουν τον διακανονισμό της Google, μια συμφωνία που η εταιρεία έχει προτείνει στους εκδότες όλου του κόσμου για να τους συμπεριλάβει στη Βιβλιοθήκη της (για λογαρισμό της οποίας έχουν ήδη ψηφιοποιηθεί πάνω από δέκα εκατομμύρια βιβλία).
Βάσει αυτής -όπως έχει διαμορφωθεί ύστερα από ορισμένες τροποποιήσεις- οι κάτοχοι πνευματικών δικαιωμάτων που θα δεχτούν να διαθέτουν τα βιβλία τους για ανάγνωση μέσω της βιβλιοθήκης της, θα εισπράττουν το 63% των διαφημιστικών εσόδων από τις καταχωρίσεις που θα φιλοξενεί η εταιρεία δίπλα στα βιβλία. Για τα «ορφανά» βιβλία, δηλαδή αυτά που μετά την πάροδο ορισμένων ετών από την συγγραφή τους δεν ανήκουν σε κανέναν, η Google θα τα διαθέτει ελεύθερα και θα κρατάει όλα τα έσοδα.
*Οι τροποποιήσεις στον διακανονισμό επήλθαν κυρίως μετά την αγωγή των αμερικανών εκδοτών κατά της Google το 2005, που ακόμα εκδικάζεται. Οι ευρωπαίοι συνάδελφοί τους, μαζί με τους βιβλιοπώλες και λοιπούς εμπλεκόμενους φορείς, άσκησαν πιέσεις μέσω της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Παραμένουν, όμως, αδιευκρίνιστα κάποια σημεία, όπως το πώς θα τιμολογούνται τα βιβλία που θα περιληφθούν τελικά στη Βιβλιοθήκη της Google και με βάση ποιους ηλεκτρονικούς καταλόγους θα κρίνεται ποιο έργο προστατεύται από τη νομοθεσία περί πνευματικών δικαιωμάτων.
Σε ό,τι αφορά τον ίδιο τον διακανονισμό, με την τελευταία τροποποίησή του «εκπληρώνει κυρίως τα αιτήματα των ευρωπαίων εκδοτών, τα οποία εκφράστηκαν ως ένσταση στον αρχικό διακανονισμό», διαπιστώνει ο εκδότης Α. Καστανιώτης. Ωστόσο, δεν φαίνεται να ενδιαφέρει τους έλληνες εκδότες, ορισμένοι εκ των οποίων έχουν ήδη απαντήσει αρνητικά.
*Στις αρχές του μήνα πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο το συνέδριο «Futurebooks» για το μέλλον των ψηφιακών βιβλίων, όπου ο εκπρόσωπος της Google ανέπτυξε ένα σχέδιο που υπερβαίνει το εγχείρημα της βιβλιοθήκης:
«Εκτός από τα Google Books για το 2010 ετοιμάζουν την υπηρεσία Google Editions, η οποία δίνει σε εκδότες και βιβλιοπώλες τη δυνατότητα να βάζουν τα βιβλία τους στο Διαδίκτυο και να τα πουλάνε οι ίδιοι ή μέσω της Google», αναφέρει ο Γ. Ματσιώτας, τεχνικός προϊστάμενος των εκδόσεων Πατάκη, ο οποίος παρέστη στο συνέδριο. «Τους ενδιαφέρουν κυρίως μη αγγλόφωνες χώρες, π.χ. οι αραβόφωνες, όπου αυξάνεται η διείσδυση των ευρυζωνικών υπηρεσιών, αλλά δεν υπάρχουν διαδικτυακές υπηρεσίες για βιβλία».
Παρών στο συνέδριο και ο Α. Καστανιώτης, αναφέρει πως συζητήθηκαν ζητήματα που απασχολούν ιδιαίτερα την εκδοτική βιομηχανία, όπως «η τιμή που πρέπει να έχει το ψηφιακό βιβλίο, το αν πρέπει να το προσφέρουμε κλειδωμένο ή όχι, ο ρόλος που θα παίξουν τα βιβλιοπωλεία στο μέλλον».
Ο φόβος της «πειρατείας»
*Αυτό που διερευνάται από πολλούς είναι η προστασία των ψηφιακών βιβλίων από αντιγραφή και πειρατεία ώστε να μην συμβεί ό,τι και με τη μουσική βιομηχανία. «Προσπαθούμε να εξασφαλίσουμε στον πελάτη το να μπορεί να μεταφέρει ένα βιβλίο από μια συσκευή σε άλλη, να το κάνει copy-paste, γενικά να είναι ευχαριστημένος με τις χρήσεις του ώστε να μην οδηγηθούμε πάλι στην πειρατεία», εξηγεί ο Γ. Ματσιώτας.
*Το ενδεχόμενο πειρατείας ανησυχεί και τους συγγραφείς, αναφέρει ο Α. Μαχαίρας, αρμόδιος για τα ebooks των εκδόσεων Λιβάνη. «Σκέφτονται τι θα γίνει αν αρχίσουν οι χάκερ ή άλλοι να αντιγράφουν βιβλία. Αυτό είναι βέβαια και δική μας ανησυχία. Αλλά πιστεύω πως δεν θα μπει εύκολα κάποιος στον κόπο να αντιγράψει ένα βιβλίο, που δεν καταναλώνεται εύκολα σε δύο λεπτά όπως ένα τραγούδι. Εμείς επιτρέπουμε μέχρι μία αντιγραφή του ψηφιακού βιβλίου, αλλά εξετάζουμε και το ενδεχόμενο να επιτραπεί και μια τρίτη».
25/12/2009
34 GB «βομβαρδίζουν» καθημερινά τον εγκέφαλο
Ερευνητές του πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας-Σαν Ντιέγκο, υπό τον Ρότζερ Μπον, εκτιμούν ότι κάθε μέρα οι άνθρωποι κατακλύζονται με πληροφορίες ισοδύναμου όγκου 34 Gb (gigabytes), αρκετή ποσότητα για να υπερφορτώσει ένα φορητό υπολογιστή μέσα σε μια εβδομάδα.
Μέσα από τα κινητά τηλέφωνα, το διαδίκτυο, το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, την τηλεόραση, το ραδιόφωνο, τις εφημερίδες, τα βιβλία κ.α. οι άνθρωποι δέχονται καθημερινά περίπου 100.500 λέξεις ή 23 λέξεις ανά δευτερόλεπτο κατά τη μισή μέρα (12 ώρες) που είναι ξύπνιοι και «καταναλώνουν» πληροφορίες (δηλαδή όταν δεν κοιμούνται, τρώνε ή ασχολούνται με άλλες ανάγκες τους).
Αν και οι άνθρωποι μπορεί να μην διαβάζουν πραγματικά αυτές τις 105.000 λέξεις κάθε μέρα, τόσος υπολογίζεται ότι είναι ο αριθμός που φθάνει στα μάτια και τα αυτιά τους καθημερινά. Αν προσθέσει κανείς τις εικόνες, από βίντεο, games κλπ., φθάνουμε στον όγκο των 34 gigabytes κάθε μέρα κατά μέσο όρο.
Η συνολική κατανάλωση πληροφοριών από τηλεοράσεις, υπολογιστές και άλλα μέσα πληροφόρησης το 2008 εκτιμήθηκε (για τις ΗΠΑ) σε 3,6 εκατομμύρια gigabytes. Τα παραδοσιακά μέσα (τηλεόραση και ραδιόφωνο) εξακολουθούν να κυριαρχούν στην καθημερινή ροή των πληροφοριών με περίπου 60% των ωρών «κατανάλωσης».
Σύμφωνα με τη μελέτη, ο εγκέφαλος μας δεν απειλείται άμεσα, αλλά πάντως δεν αποκλείεται να υπάρχει επιζήμια επίδραση ή η πληροφοριακή «πλημμύρα» να οδηγήσει σε διαφορετική οδό εξέλιξης του ανθρώπινου εγκεφάλου, μέσα από τη δημιουργία νέων νευρωνικών συνδέσεων, με δεδομένο ότι ο εγκέφαλός μας έχει αποδειχτεί πια ότι είναι «εύπλαστος» και μπορεί να «καλωδιωθεί» κάθε φορά με διαφορετικό τρόπο, ανάλογα με την ποσότητα και την ποιότητα των ερεθισμάτων που δέχεται.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)